Artemis
Toplid
Het Heksje
door Artemis
Laatst vond ik een oude foto in een la. Het was een foto van mijn oude basisschoolklas. Je weet wel - zo’n foto waar eigenlijk niemand goed opstaat. Ik bekeek aandachtig elk gezichtje en probeerde mij te herinneren welke naam daar ook al weer bij hoorde. Sommige namen wist ik nog wel: dat meisje met die paardenstaart en het roze truitje is Roxanne. Die is toen naar dezelfde middelbare school gegaan als ik. Het jongetje dat op zijn knieën hurkt op de voorste rij, dat jongetje met het bruine haar en sproetjes, heet Christiaan. Hij is nog steeds een goede vriend van mij maar hij studeert in een andere stad en ik zie hem hoogstens een keer in de twee maanden. Daarachter zit Henk, een nogal potige jongen - ik geloof dat ik hem laatst bij een tankstation heb gezien. Naast hem zit Bas. Hij was –zoals ze dat soms noemen- het alfamannetje in onze klas. Hij kon je maken of breken, afhankelijk van onder andere, of je hem liet winnen bij knikkeren.
Mijn geheugen is slecht; ik denk dat ik nog niet voor de helft van de gezichtjes een naam heb. Er is echter een gezichtje dat ik meteen herkende en dat ik nooit zal vergeten: op de tweede rij, op een stoel, zit een meisje met zwart haar en felle, lichtblauwe ogen. Ze draagt een wit bloesje en, al is dat moeilijk op de foto te zien, een zelfgemaakt armbandje dat dezelfde kleur heeft als haar ogen. Ze lacht niet. Je zou zelfs kunnen zeggen dat ze een furieuze blik in haar ogen heeft. Dat ze niet lacht op de foto is geen toeval. Hanneke – want zo heet ze - lachte zelden. Ze keek wel eens ernstig, soms onderzoekend en af en toe boos, maar lachen deed ze nooit. Bijna nooit.
Ik denk, achteraf dan, dat als Hanneke wat vaker haar mondhoeken omhoog had getrokken, ze best populair had kunnen zijn. Ze was ongetwijfeld de slimste in de klas, was niet bang en was ook nog eens behoorlijk knap. Het was ook niet zo dat ze geen sociale vaardigheid had. Ze had gewoon niet zoveel interesse in de andere leerlingen.
In de klas heerste over het algemeen de stemming dat Hanneke vreemd was, of op zijn minst een beetje apart. Ik denk dat veel leerlingen haar aanwezigheid nogal ontregelend vonden en een paar kinderen vonden haar zelfs eng. Ze werd door sommigen uitgemaakt voor heks en hoewel ik dat altijd vreselijk onaardig vond, begreep ik wel heel goed waar dat beeld vandaan kwam. Ze had nogal bijzondere eigenschappen. Om te beginnen had Hanneke interesse voor onderwerpen die weinig anderen begrepen, laat staan interessant vonden. Terwijl andere leerlingen hun spreekbeurt of werkstuk hielden over zaken als cavia’s, treinen en pokemon, hield Hanneke een tien minuten durende oratie over het Apartheidsregime in Zuid Afrika, waar ze overigens een tien voor kreeg. Haar slimheid was een handicap omdat het simpelweg lastig was om op haar niveau te praten.
Hanneke hield van dieren, niet per se van tamme dieren zoals paarden en katten, maar vooral van dieren die anderen griezelig vonden. Ik kan me een keer herinneren dat Hanneke een grote spin had gevonden in het fietsenhok die ze, tot afgrijzen van alle ander meisjes, over haar hand liet kruipen. Ik geloof dat ze ook een keertje een dode rat heeft gevonden die ze achter datzelfde fietsenhok heeft begraven. Iets wat ze deed met tranen in haar ogen.
Naast deze dingen was er nog een andere eigenschap waardoor leerlingen haar liever meden. Het was een algemeen bekend feit dat Hanneke luiers droeg. Niet alleen ’s nachts maar ook overdag op school. Niemand zei er iets van, maar achter haar rug om werd er vaak gegrapt en geroddeld. Ze mocht dan nog zo veel weten en best knap zijn, maar iemand die geen controle had over haar blaas, moest wel een beetje achterlijk zijn en kon je beter mijden. Althans, zo redeneerde de meeste kinderen.
De waarheid was dat ik Hanneke buitengewoon fascinerend vond. Zowel in de klas als op het schoolplein betrapte ik mijzelf erop dat ik haar intensief bekeek. Met mijn blik volgde ik haar terwijl ze eenzaam over het schoolplein zwierf en ik vroeg mij steeds weer af wat er in haar hoofd omging.
In groep 7 bereikte de onderlinge strijd om wie er de baas van de groep was een hoogtepunt. Bij de jongens was Bas –met Henk als zijn persoonlijke bodyguard- de dominantste. Bij de dames was het een blond meisje dat Jolanda heette. Deze kinderen moesten natuurlijk steeds bewijzen dat ze nog steeds recht hadden op die positie en dit uitte zich in pesterijtjes, vernederingen en veel geroddel.
Het was op een vrijdagmiddag – nog twee uur en het was weekend. Een aantal leerlingen ploeterden op de laatste sommen maar de meerderheid van de kinderen deed alleen maar alsof ze aan het werk was. Hanneke stak haar hand op. ‘Wat is er Hanneke?’ vroeg meester Huisman. ‘Mag ik naar de wc?’ vroeg Hanneke op een normale toon. ‘Natuurlijk, Hanneke, ga maar.’ Zei meester Huisman. Toen ze bij de deur was riep Bas opeens: ‘Waarom ga je naar de wc? Je hebt toch een luier om?’
Het was alsof iemand een rotje had afgestoken: bijna alle leerlingen keken vrijwel op hetzelfde moment op. Er werd zachtjes maar druk gefluisterd. Meester Huisman had een diepe frons op zijn gelaat. Ik keek naar Hanneke – haar reactie was nog het meest schokkend om te zien. Ze bleef in de deuropening staan en zei niets, haar ogen straalde kille woede uit. Zo bleef ze een paar tellen staan en liep toen de klas uit.
Die middag kreeg Bas extra huiswerk op als straf, maar het kwaad was al geschied. Door openlijk over Hanneke’s luiers te beginnen had Bas een taboe doorbroken dat al sinds groep 4 in stand werd gehouden. Die vrijdagmiddag werd er niets meer over gezegd, maar de maandag erop waren Hanneke’s luiers het gesprek van de dag. Hanneke werd nagefloten en kinderen riepen dingen als: ‘Luierheks!’ En: ‘Heb je al een vieze broek, heks?’ Aanvankelijk bleef het bij snedige opmerkingen, iets waar Hanneke zo te zien niet heel erg door werd geraakt. Maar op woensdag kwam daar verandering in. Henk had het die ochtend al te bont gemaakt door iets rottigs te roepen toen de meester al in het lokaal was. Hij mocht daarom niet buitenspelen tijdens de pauze, maar Bas mocht wel naar buiten en die had zich duidelijk voorgenomen om zich namens Henk te wreken. Ik was zelf de zaterdag ervoor jarig geweest en ik had een van de cadeautjes die ik had gekregen meegenomen om mee te spelen in de pauze. Het was een soort tol die je op je duim kon laten draaien. Maar nog voor ik hem tevoorschijn kon halen zag ik aan de overkant van het schoolplein iets dramatisch gebeuren. Hanneke werd door twee jongens vastgehouden terwijl Bas riep: ‘Laat die vieze luier van je maar eens zien, heks!’ en ogenblikkelijk daarop Hanneke’s broek naar beneden trok. Er klonk luid hoongelach toen er een lichtgroene pamper zichtbaar werd boven haar blote knieën. Hanneke werd losgelaten en trok snel haar broek weer omhoog terwijl iedereen om haar heen ‘luierheks’ riep!
Zonder besef te hebben van wat ik deed rende ik op de hele meute af. Bas, die niet op mij gerekend had, draaide zich om en keek beduusd naar hoe ik aan kwam stormen. Als hij een fractie van een seconde sneller was geweest had hij kunnen voorkomen dat ik hem met twee vuisten tegelijk in zijn maag sloeg. Zijn twee handlangers keken verbaasd toe en kwamen toen in actie. Ik werd op de grond gegooid en kreeg een trap in mijn lies. Ik slaakte een kreet van pijn en kromp ineen om mij te beschermen tegen de volgende klap, die zeker was gekomen als er niet op dat moment twee leraren hadden ingegrepen.
‘Geweld gebruiken is nooit een oplossing’ zei meester Huisman op een strenge toon toen wij –de onruststokers- op stoelen waren neergezet in de lerarenkamer. Hij keek ons een voor een aan. Toen zijn ogen de mijne ontmoeten zag ik iets van zachtheid in zijn blik. Hij leek minder boos op mij dan op de rest. ‘Ik wil dat jullie Hanneke vanaf nu met rust laten en dat jullie vanmiddag jullie verontschuldigingen aan haar aanbieden. Ik zal jullie ouders hier ook van op de hoogte stellen. Nu wil ik dat jullie naar de klas gaan en beginnen aan jullie huiswerk.’
In de klas kwam ik tot de ontdekking dat mijn speciale tol uit mijn zak was gevallen. Ik vroeg mij af of hij nog steeds op het schoolplein lag of dat iemand hem had opgeraapt. Waarschijnlijk was dat laatste het geval. Iemand had hem ongetwijfeld nu in zijn zak. Na schooltijd kwam ik er achter wie die persoon was… Op het schoolplein was het weer het gebruikelijke tafereel: wachtende ouders en wachtende kinderen. Mijn moeder was er nog niet en ik zat op een bankje te wachten toen ik Hanneke op mij af zag komen. Ze haalde de tol uit haar zak en gaf hem.
‘Hier is je gyroscoop.’
‘Dank je. Eh… hoe noemde je het?’
‘Een gyroscoop. Het binnenste wiel draait terwijl de buitenkant stil blijft staan. Zoiets heet een gyroscoop. Heb je het touwtje nog om hem mee op te winden?’
Ik knikte.
‘Mooi zo.’
Het was even stil.
‘Zeg… over afgelopen middag…’ Hanneke beet op haar lip.
‘Het is goed. Ik vond het verschrikkelijk wat Bas met je deed.’
Het was weer even stil. Hanneke keek om laag en zei met een zacht stemmetje: ‘Iedereen denk dat ik gek ben.’
‘Ik denk niet dat je gek bent. Je bent juist heel slim.’
Op dat moment zag ik, aan de andere kant van het schoolplein, mijn moeder zwaaien.
‘Hoor eens, ik moet gaan.’
‘Ja.’ Hanneke keek nog steeds naar haar voeten.
‘Ik zie je morgen wel.’
‘Oké.’
‘Wil je anders een keertje bij me komen spelen?’
Hanneke keek geschrokken op.
‘Ik… ik weet niet…’
Ze deed haar mond open om nog iets te zeggen maar sloot die toen weer.
‘We kunnen ook wel bij jou thuis spelen, als je dat leuker vind…’
Hanneke leek een beetje in de war. Ze werd natuurlijk nooit gevraagd om te blijven spelen.
‘Ik zal het wel aan mijn moeder vragen… ik vertel het je nog wel.’
‘Dat is goed.’
Ik liep naar mijn moeder toe.
Thuis keek ik op het doosje van mijn tol. Er stond inderdaad ‘gyroscoop’. Wat knap dat Hanneke dat wist. Toch kon ik het beeld van Hanneke in die luier op het schoolplein moeilijk uit mijn gedachten wissen.
Die middag belde mijn leraar naar mijn moeder om uit te leggen wat er was gebeurt. Toen mijn moeder de hoorn op de haak legde keek ze me aan. ‘Is het waar dat je op school hebt gevochten?’
Het had geen zin om er om heen te draaien. ‘Ja, mama.’
‘Meneer Huisman heeft mij er net over verteld. Hij zij dat je het deed omdat er een meisje werd gepest. Nu is het heel lief van je dat je opkomt voor dat soort kinderen, maar vechten is niet de juiste oplossing. Dat weet je toch.’
Ik knikte. ‘Ik weet dat vechten niet goed is mam, maar ik werd opeens zo boos.’
Mijn moeder keek begrijpend. ‘Maar er zijn ook andere manieren om dat soort kinderen te helpen. Je kunt ook vriendjes met dat meisje worden, dan is ze niet meer zo alleen.’
‘Ik heb gevraagd of we een keer samen konden spelen.’
‘Nou, dat vind ik dan weer heel goed van jou.’ Mijn moeder keek opgelucht.
Het was weer pauze en een paar kinderen in groep acht hadden een knikkerkampioenschap georganiseerd. Iedereen verzamelde zich om de wedstrijdjes heen. In plaats van ook te gaan kijken maakte ik van de gelegenheid gebruik om naast Hanneke te gaan zitten, die op een bankje zat toe te kijken.
‘Hoi.’
‘Hoi.’
‘Eh… heb je het aan je moeder gevraagd? Van dat spelen?’
‘Ja, het is goed. Je kunt vanmiddag met ons meegaan. Mijn vader brengt je weer naar huis.’
‘Oh, mooi.’
‘Wil je niet meedoen met knikkeren?’
‘Ik kan niet zo goed knikkeren. Ik heb laatst mijn mooiste knikkers verloren in een potje met Christiaan.’
‘Oh.’
‘Ik heb wel mijn gyroscoop meegenomen.’
Die middag ging ik met Hanneke mee naar huis. Ik vond het wel spannend en ik was erg benieuwd hoe haar kamer er uit zag en wat voor speelgoed ze zou hebben.
Hanneke woonde met haar familie in een groot, vrijstaand huis op de grens tussen Haarlem en Aerdenhout. Haar vader, die afkomstig was uit Bulgarije, was chirurg en haar Nederlandse moeder werkte in het onderwijs. Toen we het huis binnengingen en ik mijn jas had opgehangen, zei de moeder van Hanneke: ‘Liefje, zullen we je eerst een schone luier omdoen voordat je gaat spelen? Tenminste, als je denkt dat het nodig is.’ Hanneke keek strak voor zich uit en knikte kort. Ik kreeg een blos op mijn wangen. ‘Zullen we dat dan even op je kamer doen? Ik weet zeker dat Erik wel even wil wachten.’ Hanneke knikte opnieuw.
Ik mocht televisie kijken in de woonkamer, terwijl Hanneke boven werd verschoond. Wat er op TV was kon mij eigenlijk niet zoveel schelen. Ik vroeg mij af hoe het was voor Hanneke om door van haar moeder een schone luier om te krijgen. Vond ze het vernederend? Of vond ze het niet zo erg? Hoe zou dat zijn, om de hele dag in een luier rond te lopen?
Even later stonden ze weer beneden.
‘Eh… zullen we naar mijn kamer gaan?’
‘Ja, leuk…’
Hanneke’s slaapkamer was heel anders dan alle kinder-slaapkamers die ik tot op dat moment had gezien. Het leek eerder op de kamer van een professor dan die van een 11-jarig meisje dat luiers droeg. Wat meteen opviel was de enorme boekenkast, die vol zat met boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen maar die slechts een paar kinderboeken bevatte. Op het nachtkastje lagen ook een paar boeken waar Hanneke nu in bezig was, ze hadden titels als: ‘Reptielen en Amfibieën in Nederland’, ‘de Dalai Lama: man, monnik, mysticus’ en ‘Life of Pi’.
‘Lees jij boeken in het Engels?’
‘Soms.’
Ik bekeek de rest van de kamer. Op haar bureau stond een houten doosje. Boven op de kast stond het geraamte van een of ander dier.
‘Wat voor skelet is dat?’
‘Het is het skelet van een klipdas. Mijn vader heeft het voor mij gekocht bij een antiekwinkel.’
Ik had natuurlijk nog nooit van een klipdas gehoord maar het leek me wel een beetje griezelig, zo’n skeletje op de slaapkamer. Wat ik op die kamer overigens niet zag, was speelgoed.
‘Eh… wat zullen we doen?’
‘Vind je het leuk om te tekenen?’
‘Ja, maar ik kan het niet zo goed.’
‘Dat maakt niet uit, ik heb speciale aquarelpotloden. Dan wordt het toch wel mooi.’
Even later zaten we in stilte te tekenen. Ik probeerde een dinosaurus te tekenen en ik zag dat Hanneke bezig was met een aantal levensechte vissen in te kleuren. Ze had ongelofelijk gevoel voor detail; iedere schub werd apart getekend en weerspiegelde een glinstering van het zonlicht. Zo waren we een uurtje bezig. De enige onderbreking kwam van Hanneke’s moeder die ons limonade kwam brengen. ‘Ik dacht al, wat is het stil.’ Zei ze terwijl ze de glazen op tafel zette.
Toen de moeder weer weg was durfde ik voor het eerst het woord te nemen. ‘Hoe komt het dat je nog in je broek plast?’
Hanneke haalde haar schouders op.
‘Moet je ook ’s nachts in je luier plassen?’
‘Soms…’ Hanneke peuterde aan haar blauwe armbandje.
‘Je vind het niet zo leuk om er over te praten he? Sorry… ik was gewoon nieuwsgierig.’
Hanneke ontspande een beetje. ‘Dat is niet erg. Ik ben ook vaak nieuwsgierig. Maar dan wel naar andere dingen. Ik heb altijd luiers gedragen, voor zover ik mij kan herinneren. We zijn wel eens naar dokter geweest maar die wist niet waarom. Hij dacht dat het psychisch was.’
‘Wat betekent dat?’
‘Dat het probleem niet in mijn buik maar in mijn hoofd zit.’
‘Oh.’
Ik moest daar even over nadenken en kleurde afwezig de staart in van mijn triceratops.
‘Ik zou wel eens een luier willen dragen.’
Het was eruit voordat ik er erg in had.
‘Je hebt toch al eens een luier gedragen?’
‘Ja, dat was toen ik een baby was, daar weet ik niets meer van.’
‘Hmmm…’
Het was even stil.
‘Misschien kun je een keer logeren en dan vraag ik aan mijn moeder of jij ook een luier om mag.’
Dit antwoord had ik niet verwacht, maar klaarblijkelijk zag Hanneke wel wat in het idee. Ik vond het behoorlijk spannend want ik wist natuurlijk niet wat Hanneke’s moeder daarvan zou vinden.
Om half zes kwam mijn moeder mij ophalen.
‘Hebben jullie het leuk gehad?’
‘Ja hoor, kijk maar!’
Ik liet mijn tekening zien die door het water helemaal was uitgelopen.
‘Mooi hoor!’
‘Mam, mag ik een keer bij Hanneke logeren?’
‘Wat? Logeren?’ Ze keek automatisch naar de moeder van Hanneke.
‘Dat mag wel hoor!’ zei die snel.
‘Nou, als u er geen bezwaar tegen hebt dan heb ik dat ook niet. Wanneer zou dat kunnen?’
‘Aankomend weekend gaan we naar oma, dus dan kan het niet, maar het weekend daarop zou het wel kunnen.’
Het was voor het eerst dat ik Hanneke zag glimlachen. Het was een prachtig gezicht. Ik geloof niet dat ze ooit een logé had gehad.
Ik denk dat Hanneke en ik alle twee in stilte hadden besloten dat het nog te vroeg was om over luiers te beginnen. De dag erna zagen Hanneke en ik elkaar weer in de pauze. Het was sommige leerlingen opgevallen dat ik contact met haar opzocht. ‘Erik! Zit jij naast de luierheks? Pas maar op, straks veranderd ze je nog in een vlieg of zo!’ riep Henk, die niet bekend stond om zijn geraffineerde beledigingen. Een waarschuwende blik van de pleinwacht snoerde hem echter de mond en we werden verder door niemand gestoord.
Hanneke was duidelijk een beetje losgekomen door onze speelafspraak. Ze bleek toch best aardig te kunnen babbelen, mits ze mocht bepalen waar het gesprek over ging: ‘…maar tegenwoordig wordt Pluto niet meer als volwaardige planeet gezien maar als dwergplaneet. En toch heeft hij vier manen meer dan de aarde en zit er ook water op.’ Mijn feitenkennis over het sterrenstelsel was zeer beperkt dus hield ik het maar bij aandachtig luisteren. Het was fijn om Hanneke te horen praten. Meestal zei ze niets, maar dat kwam waarschijnlijk omdat niemand haar iets vroeg.
Zo zaten we vanaf dat moment bijna iedere pauze bij elkaar. De docenten leken er zeer tevreden mee maar er waren ook mensen die het wat minder leuk vonden. Christiaan vond het bijvoorbeeld maar niets dat ik zoveel met Hanneke omging. Hij zei er weliswaar niets over, maar hij gedroeg zich een stuk koeler nu ik niet zo vaak meer met hem omging. De dagen vlogen voorbij tot het weer weekend was en ik bij Hanneke zou blijven logeren. Na schooltijd kwam mijn moeder mij mijn logeerspulletjes brengen en besprak even met de moeder van Hanneke hoe laat ze mij zou ophalen.
Hanneke had in een pauze verteld dat ze normaal gesproken vier keer per dag een schone luier om kreeg: ’s ochtends bij het ontbijt, als ze thuiskwam voor de lunch en als ze thuiskwam van school. ’S Nachts kreeg ze een extra dikke nachtluier om en op school had ze meestal luierbroekjes in haar tas zitten voor als verschoning echt nodig was. Deze trok ze dan zelf aan op de school-wc’s. Natuurlijk vroeg haar moeder zodra we thuis waren of Hanneke verschoond moest worden. Toen was het moment van waarheid aangebroken. Het was even stil en toen stelde Hanneke de vraag: ‘Mam, Erik wil weten hoe het is om een luier te dragen. Mag hij er ook een om?’
Even keek Hanneke’s moeder nogal onthutst. Toen zei ze: ‘Ik weet niet of het zo’n goed idee is. Ik bedoel: jij hebt die luiers helemaal niet nodig. Toch?’
Ik keek naar de grond en stamelde: ‘Ik wilde gewoon weten hoe het is…’
De moeder van Hanneke leek er even geen raad mee te weten. Na een poosje erover te hebben nagedacht zei ze: ‘Ik denk dat ik je moeder er even over opbel Erik, als zij het goed vindt zal ik jou ook een luier omdoen.’
Ik had mazzel. Mijn moeder – iemand die geloofde in de vrije opvoeding - zag mijn wens als een voorbeeld van pure compassie en vond het fantastisch dat ik zo begaan was met mijn nieuwe vriendin dat ik haar lot voor een keer wilde delen. Dus ging ik met Hanneke en haar moeder mee naar boven. Ik kon niet geloven dat het zo makkelijk was gegaan – ik zou geluierd worden!
‘Ik denk dat het beter is als jij eerst gaat Erik. Loop je even mee naar Hanneke’s kamer? Hanneke wacht wel even op de gang.’
Op de kamer moest ik mijn broek en onderbroek uitdoen en op het bed gaan liggen terwijl ze de een luier en wat poeder pakte. De luier was een Pamper maat zes. ‘Ik hoop dat je hem past; je bent natuurlijk wat groter dan Hanneke.’ Zei ze terwijl ze de luier uitvouwde. ‘Weet je het zeker dat je hem om wil?’ Ik knikte. ‘Ok, doe je billen even omhoog.’ Ik voelde hoe de luier onder mijn billen werd geschoven. ‘Ik ga nu wat poeder op je strooien. Dit poeder is om ervoor te zorgen dat je geen uitslag krijgt.’ Ik keek toe het baby-poeder als sneeuw op mijn kruis neerdaalde. Hanneke’s moeder trok de voorkant van de luier tussen mijn benen door omhoog en plakte de luier toen stevig dicht. ‘Klaar.’ Zei ze vriendelijk. ‘Het lijkt erop dat hij je goed past. Ga eens staan?’ Ik deed wat ze vroeg en de moeder bekeek mij van voor en achter. ‘Ja, die zit goed. Hoor eens, Erik, als je hem weer uit wil, bijvoorbeeld als hij vervelend zit, dan mag je dat gewoon doen hoor. Ga dan gewoon naar de badkamer, daar staat een prullenbak.’ Ik knikte opnieuw maar het leek mij zonde van de luier om hem zonder hem te gebruiken weg te gooien. De luier zat strak, maar niet té strak. Hij sloot vrij nauw om mijn billen en mijn kruis en voelde erg zacht aan. Eigenlijk voelde het best fijn om hem om te hebben. ‘Misschien kun je je onderbroek eroverheen doen,’ zei de moeder van Hanneke, ‘en dan je gewone broek. Dan blijft alles goed zitten.’ Terwijl ik mijn broek aandeed werd Hanneke geroepen voor haar verschoning.
Nu was het mijn beurt om op de gang te wachten. Ik liep de deur uit en ik voelde duidelijk een zachte prop tussen mijn benen. Ik merkte dat ik automatisch een beetje ging waggelen. De deur werd achter mij dicht gedaan, maar omdat het een oud huis was kon ik vrij goed horen wat er zich achter de deur afspeelde. Ik hoorde hoe de kleefstrips van Hanneke’s oude luier werden losgetrokken en hoe Hanneke’s moeder zei: ‘Zo, die zit vol schat! Het is maar goed dat we je verschonen.’ Ik geneerde me een beetje toen ik die uitspraak hoorde, Hanneke had dus meerdere keren in die luier geplast. Maar dat was ook niet zo gek, bedacht ik toen, want ze had die luier ook een halve dag aangehad. Toen vroeg ik me af of Hanneke het merkte als ze aan het plassen was, of was ze het al zo gewend dat ze het onbewust liet lopen. Ik hoorde opnieuw het geluid van kleefstrips. Dat was vast de nieuwe luier. Drie minuten later stond Hanneke weer op de gang. Ze leek een beetje opgelaten.
‘Goed, kinderen, gaan jullie maar spelen. Ik ga in de studeerkamer aan het werk.’
Hanneke en ik bleven achter op de gang. ‘Wat zullen we gaan doen?’ vroeg ik.
‘We kunnen naar de tuin gaan. Misschien vinden we wel een meikever in de haag. Zou dat niet mooi zijn?’
En dus gingen we naar buiten, op zoek naar meikevers. Het was intrigerend om Hanneke zo geconcentreerd tussen de blaadjes te zien speuren. Na een tijdje slaakte ze een kreetje; ze stak haar hand in de heg en haalde een bruine kever tevoorschijn, zo groot als een gulden. ‘Ik had niet gedacht dat ze er nog zouden zitten. Ze worden steeds zeldzamer. Wil jij hem even vasthouden? Voorzichtig hoor.’
Een tikje angstig nam ik het beestje van haar over. De meikever plantte meteen zijn weerhaakjes in mijn vel, maar ik deed alsof ik het niet voelde. Hanneke haalde een vergrootglas tevoorschijn en bestudeerde het beestje van alle kanten. Na een tijdje nam ze het diertje weer terug en zette het op de grond bij de heg. Zo speurden we nog een tijdje door. Na de meikever vonden we nog een gele aardslak, een paar pissebedden en een tweede meikever.
Hanneke had het er druk mee en gaf elk beestje haar volle aandacht. Mijn aandacht ging echter naar de toenemende druk op mijn blaas – ik moest plassen. Terwijl Hanneke een heel verhaal hield over hoe dieren de winter doorkomen probeerde ik mijn sluitspier te ontspannen. Het lukte en ik voelde hoe een warme gloed zich door de luier verspreidde. Het was een vreemde sensatie om zo in mijn broek te plassen en even was ik bang dat er een vochtige plek op mijn broek zou verschijnen, maar alles werd netjes opgenomen door de luier die plots een stuk dikker en warmer aanvoelde.
‘…en daarom hebben we een hommelflat neergezet.’ Hanneke keek op.
‘Eh… interessant.’ Ik begon te blozen.
‘Moest je plassen?’ zei Hanneke zacht en ze beet op haar lip.
Ik knikte.
Hanneke keek begrijpelijk.
‘Laten we naar binnen gaan. Misschien kunnen we nog even muziek maken voordat het eten klaar is.
Hanneke’s moeder had tortilla’s gemaakt voor het avondeten. Het smaakte allemaal erg goed. Terwijl de ouders de bordjes naar de keuken brachten kwam ik voor een probleem te staan. ‘Pssst, Hanneke,’ fluisterde ik. ‘Wat doe jij normaal als je moet poepen?’
‘Dan ga ik naar de wc.’ Fluisterde ze terug. ‘Die is in de gang. Maak gewoon je luier los aan een kant en doe hem dan weer vast. Of je gooit hem weg.’ Ik liep snel naar de wc, want de nood was hoog.
Na het eten mochten we nog een uurtje televisie kijken. We keken naar Mythbusters op Discovery Channel, waar ze onderzochten of geiten flauwvallen als je ze laat schrikken. Het viel me op hoe aandachtig Hanneke keek, alsof ze letterlijk meedacht met de presentators. Aan het eind van de uitzending leek ze toch een beetje slaperig te worden. Haar moeder zag het ook en zei: ‘Kom kinderen, het is bedtijd.’
Op Hanneke’s kamer lag al een matrasje klaar met schone lakens. ‘Als jij nu eens alvast je tanden gaat poetsen in de badkamer, dan zal ik Hanneke een nachtluier omdoen. En daarna draaien we het om. Tenminste, als je ’s nachts ook een luier om wil.’ Ik knikte; tot nu toe voelde het heerlijk om in een luier rond te lopen en zonder na te denken te plassen. Bovendien zou het toch een beetje laf zijn om niet ‘all-the-way’ te gaan. Ik zag vanuit mijn ooghoek een fragment van een glimlach op Hanneke’s mond. Het idee dat ik haar er een plezier mee deed, was extra deden om er mee door te gaan.
Daardoor kwam het dat ik mijn pyamabroek aandeed zonder eerst een onderbroek aan te trekken. ‘Hanneke draagt ’s nachts altijd nachtluiers zoals deze. Zal ik die jou ook omdoen?’ Alles wat goed was voor Hanneke was goed voor mij. Ik trok mijn pyjamabroek uit en ging op het bed liggen. Deze luier was duidelijk geen babyluier, maar had wel een plastic buitenkant en plakstrips. Hannke’s moeder was uitermate behendig en binnen een paar minuten had ik een nachtluier om, die veel dikker aanvoelde dan de pamper die ik eerder omhad. Hanneke was natuurlijk al geluierd en liep de kamer in. ‘Zijn jullie klaar?’ vroeg ze maar het was duidelijk dat ik een luier omhad – net als zij.
Hanneke en ik gingen elk in ons eigen bed liggen. Het licht van haar nachtlampje mocht nog even aan. Het voelde heel raar om daar zo te liggen in die dikke luier.
‘Hanneke,’ fluisterde ik.
‘Ja?’
‘Mag ik je wat vragen?’
‘Wat is er?’
‘Ik vroeg mij af… merk jij het als je in je luier plast?’
Het was even stil. ‘Ja.’
‘Altijd?’
‘Ja.’
‘En ’s nachts? Plas je dan gewoon zonder het te merken?’
Het was weer even stil.
‘Ik merk het alleen als ik toevallig wakker ben. Meestal wordt ik ’s ochtends gewoon nat wakker.’
‘Oh. Ok. Ik vroeg het me gewoon af.’
‘Nieuwsgierigheid is geen zonde. Maar we moeten wel voorzichtig zijn met onze voorzichtigheid. Dat zeker.’
‘Heb je dat zelf bedacht?’
‘Nee.’
We moesten allebei lachen.
De volgende ochtend werd ik wakker. Ik controleerde voor de zekerheid mijn luier, maar die was nog droog.
‘En?’
Ik schrok en keek op. Hanneke was al wakker!
‘Je liet me schrikken!’
‘Heb je in je luier geplast?’
‘Nee. Maar ik moet wel nodig. Misschien doe ik het zo wel. Alsnog. En jij?’
‘Nat.’
‘Ben je elke ochtend nat?’
‘Bijna altijd.’
Hanneke werd na het ontbijt opgehaald door haar oma terwijl ik nog even moest blijven wachten op mijn moeder die mij zou ophalen. Ik mocht tv kijken. Hanneke’s moeder had mij na het opstaan geen schone luier meer omgedaan maar Hanneke was die ochtend, na het douchen, weer op haar kamer verschoond. Het bleef iets vreemd dat zo’n slim meisje altijd luiers moest dragen, maar ja, daar kon zij ook niets aan doen.
Na een tijdje kwam mijn moeder langs. Hanneke’s moeder had net thee gezet en bood mijn moeder aan om een kopje mee te drinken en even te blijven kletsen. Dat vond mijn moeder wel gezellig en even later zaten ze keuvelend aan de keukentafel. Het gesprek ging natuurlijk over ons. Ik deed alsof ik tv keek maar ik was met mijn volle aandacht bij het gesprek.
‘Ja… ik vond het ook wel een beetje vreemd, maar het is allemaal goed gegaan. Volgens mij was hij gewoon nieuwsgierig.’
‘Waarom draagt Hanneke eigenlijk luiers? Is ze nog niet zindelijk?’
‘Nou, zeker weten we het niet. De dokter heeft haar wel eens onderzocht en die zijn dat ze fysiek in staat was om haar plas te reguleren. Ook weten we dat Hanneke als ze moet poepen gewoon de wc gebruikt. We zijn daarom ook naar de psycholoog geweest en die zei dat het te maken heeft met haar hoogbegaafdheid te maken heeft.’
‘Maar hoogbegaafde kinderen zijn toch juist heel slim?’
‘Hanneke is ook heel slim, eigenlijk is ze buitengewoon volwassen voor haar leeftijd. Die psycholoog dacht dus dat Hanneke een aantal sociale een emotionele fases heeft overgeslagen en hiervoor compenseert door in de luiers te blijven.’
‘Dus, met andere woorden, ze plast bewust in haar luier.’
‘Dat is ons vermoeden. Wil je nog een kopje?’
‘Nee, we moeten maar eens gaan, maar erg bedankt dat jullie zo goed op Eric hebben gepast.’
‘Geen probleem, hij is altijd welkom.’
Op school was de spanning weer eens om te snijden. Bas en Henk hadden een aantal keer achter elkaar strafregels moeten schrijven en reageerden dit af op een paar kinderen uit groep zes. Ik dacht dat Hanneke dit keer buiten schot zou blijven, maar anderhalve week na mijn logeerpartij was het weer raak. Het was een winderige ochtend, laat in de lente. Mijn vader was in het buitenland en mijn moeder, die altijd vroeg naar haar werk moest had mij een half uur voor schooltijd op het plein afgezet. Nog half slaperig keek ik hoe her eerste zonlicht weerspiegelde in de ruimte na de basisschool. Ik had een stuiterballetje in mijn zak gevonden dat ik gedachteloos over mijn hand liet rollen.
Na tien minuten kwamen de eerste leerlingen het plein op gefietst. Eerst wat kinderen uit groep zes, toen een paar uit groep acht. Bas en Henk kwamen samen aangefietst en reden met veel lawaai de fietsenstalling in. Wat waren zij vroeg! Meestal kwamen ze pas op het allerlaatst aanfietsen. Na een paar minuten kwamen er nog meer mensen hun fiets stallen en weer even later zag ik Hanneke op haar oma-fiets aanrijden. Ik zwaaide naar haar en zij zwaaide terug. Daarna verdween ze in de fietsenstalling.
Ik liet het stuiterballetje een paar keer op de grond stuiteren. Iedere keer iets harder. Bij de vijfde of zesde keer hoorde ik gegil. Ik keek op. Het kwam uit de fietsenstalling. Toen realiseerde ik me dat ik Bas en Henk die stalling nooit had zien verlaten. Ze moesten daar dus nog wel zijn… Met Hanneke!
Ik liet het balletje vallen en rende naar de stalling. Ik liep bijna een fietsertje om ver en toen ik bij de poort kwam zag ik Bas en Henk grijnzend de stalling uithollen.
In de stalling zag ik Hanneke op de grond zitten. Ze zat met haar rug tegen de koude bakstenen muur. Ze huilde zachtjes.
‘Hanneke!’ riep ik uit. ‘Wat hebben ze gedaan?’
Maar Hanneke zij niets en bleef roerloos zitten.
‘Je moet met een leraar gaan praten Hanneke, dit kan echt niet.’
Ze snikte en schudde haar hoofd.
‘Oh, Hanneke.’ zei ik en ik pakte haar hand.
We stonden samen op en liepen naar de school.
Eenmaal binnen liep Hanneke meteen naar de meisjes-wc’s.
Alle andere leerlingen gingen hun klaslokalen in. Ik besloot dat ik daar niet zo kon blijven staan. Ik moest het lokaal in. Hanneke zou zo wel komen.
Toen ik aan mijn tafeltje zitten zag ik dat Henk en Bas luid aan het fluisteren waren. Ze waren blijkbaar erg in hun sas. Woedend zag ik het aan. Toen kwam de leraar binnen en niet veel later Hanneke. Ze liep, met een stalen gezicht, in een rechte lijn naar haar tafeltje en ging zitten. Mijn brein maakte overuren – wat hadden die twee met haar uitgespookt?
In de pauze probeerde ik erachter te komen. Hanneke liet niets los dus moest ik het via een ander te horen krijgen. Bas en Henk zouden vast aan iedereen vertellen wat ze hadden gedaan. Maar niet aan mij… In de tweede pauze liep ik snel naar mijn vriend Christiaan.
‘Chris, mag ik wat vragen?’
Christiaan keek een beetje verbouwereerd. Ik bedacht me dat me al een week niet met elkaar hadden gesproken…
‘Ja, natuurlijk.’
‘Eh, heb jij gehoord wat er deze ochtend…’
‘… met Hanneke is gebeurd.’
‘Ja.’ Ik keek hem aan. Zijn blik had iets tussen medelijden en spot in.
‘Ik heb wel iets gehoord… of het waar is…’
‘Wat heb je gehoord?’
‘Henk en Bas schijnen haar in de fietsenstalling te hebben vastgegrepen en in haar luier te hebben gepist.’
‘In haar luier gepist? Hoe...’
‘Ze hadden eigenlijk in een fles geplast en die fles leeggegoten in haar luier…’
‘Wat? Maar dat kan toch niet? Ik bedoel…’
Christiaan schraapte zijn keel.
‘Dat is wat ik heb gehoord, maar misschien waren ze wel aan het opscheppen. Hoor eens, ik was van plan om deze pauze te gaan voetballen…’
‘Ja, ok. Ik zie je nog wel…’
Dus dat was er gebeurt. Bas en Henk hadden haar vastgegrepen in de fietsenstalling en een heel flesje met hun eigen plas in haar luier gegoten. Wat verschrikkelijk smerig! Geen wonder dat Hanneke meteen naar de meisjes WC wilde. Hoe konden ze dat doen? Allerlei boze gedachten vlogen door mijn hoofd. Ik bedacht een paar nutteloze manieren om wraak te nemen, maar ik besefte mij veel te goed dat het er niet toe deed. Bas en Henk waren veel te populair. Het enige wat ik voor Hanneke kon doen was er gewoon voor haar te zijn.
De weken daarop liet Henk Hanneke met rust. Hanneke had met geen woord gerept over wat er was gebeurt en sprak zoals gewoonlijk alleen over dingen die ze interessant vond. Maar twee weken na het incident in de fietsenstalling gebeurde er iets buitengewoon merkwaardig. Iets dat ik mij tot op de dag van vandaag herinner…
‘Meester Huisman?’
‘Ja, Jolanda?’
‘Hanneke heeft een slang meegenomen.’
‘Een wat?’
‘Een slang, ik heb hem gezien, hij zit in haar rugzak!’
‘Een speelgoedslang?’
‘Nee, een echte slang. Een bruine!’
‘Is dat zo Hanneke? Heb je een dier meegenomen?’
Hanneke hield haar blik strak. ‘Nee hoor meester, Jolanda vergist zich. Het is een rubber slang uit de speelgoedwinkel’
‘Nee, meester, hij bewoog, ik heb het zelf gezien.’
‘Nou, Jolanda, ik denk dat je het je hebt verbeeld.’
Ik zag dat een aantal leerlingen het dialoog aandachtig hadden gevolgd. Henk was daar een van.
Na schooltijd werden Hanneke en ik opgewacht door Bas, Henk en een lange, gespierde jongen uit groep acht waar van ik wist dat hij Roland heette.
‘Zo luierheks, wat heb jij in je tas zitten?’ zei Bas.
‘Dat gaat je niets aan!’
‘Ben je bang dat we er achter komen dat er luiers en speelgoed inzitten? Dat hoeft niet hoor, heksje, want we weten al lang dat je nog maar een baby bent. Geef die tas maar eens hier, dan zullen we eens kijken wat er in zit.’
Hanneke deed een stap achteruit.
‘Jullie laten haar met rust!’ zei ik, maar ik wist dat ik niets kon doen. Het was drie tegen twee. Ik werd door Roland van achter vastgegrepen terwijl Hanneke door Bas en Henk van haar tas werd ontdaan. Hanneke stribbelde tegen, en riep: ‘Nee, doe niet!’, maar ik had het gevoel dat ze minder weerstand bood dan de vorige keer.
‘Laten we maar eens kijken wat er in die tas zit,’ zei Henk met een domme grijns, terwijl hij de rugzak heen en weer schudde. Toen liet hij hem plotseling vallen en keek verbaasd. ‘Hij bewoog!’ zei hij tegen Bas, die snoof. ‘Mietje, geef hier, dan doe ik hem zelf wel open.’
Bas opende de rits en keek in de tas. Een seconde zag ik de verbijsterde blik in zijn ogen toen hij de inhoud van de rugzak bekeek. Daarna ging alles heel snel. Uit de tas veerde een korte, dikke slang, recht op Bas af. Bas schreeuwde terwijl het beest in zijn arm beet. Daarna schoot het dier weg en glibberde over het schoolplein tot het in de bosjes verdween. Hanneke wachtte niet – greep haar rugzak en rende ook weg.
Henk knipperde dom met zijn ogen: ‘Wat was dat?’
Roland liet mij los en liep naar Bas die jammerend en vloekend op de grond lag.
‘Ze had echt een slang bij haar.’ vloekte hij.
‘Moeten we dit niet aan de meester vertellen? Misschien was die slang wel giftig…’
Bas stond vloekend op en spuugde op de grond terwijl hij zijn gewonde arm tegen zijn lichaam hield aangedrukt.
‘Het doet geen pijn. We zeggen niets tegen de leraar. Dit zet ik haar nog wel betaald.’
Bas had gelogen. De slangenbeet deed hem duidelijk wel pijn en naar mate de middag voortging zag ik dat Bas zich steeds meer moest verbijten. Halverwege de les hoorde ik hem kreunen. Ik draaide mij om en zag dat hij zijn ogen had dichtgeknepen van de pijn. Jolanda, die achter hem zat, tikte hem op de schouder. ‘Bas, zit jij te ruften?’ vroeg ze. En toen klonk er dat typische geklater van iemand die aan het plassen is. Ik keek onder tafel en zag toen iets ongelofelijks: Bas was het in zijn broek aan het doen!
De rest van de middag verliep in een waas. Er werden leraren gehaald, ouders gebeld en Bas moest naar de dokter om de wond te laten desinfecteren en voor een antiserum. Henk had de docent over het hele voorval van Hanneke met de slang verteld. Hanneke was spoorloos maar haar ouders waren snel naar school gekomen en hadden een lang gesprek met de leraar, die alles wilden weten. Had Hanneke echt een slang bij haar gehad? Hoe was ze aan dat beest gekomen? De ouders van Hanneke wisten nergens van en gaven hoofdschuddend antwoord.
De volgende dag waren zowel Hanneke als Bas afwezig. Het verhaal had zich inmiddels door de hele school verspreid en er waren zelfs groepjes dappere kinderen die alle bosjes rond het schoolplein afzochten op zoek naar de vermeende slang, die Hanneke om mysterieuze redenen bij haar had gehad. Mij leek het onwaarschijnlijk dat het dier gevonden zou worden. De slang was waarschijnlijk al lang ergens anders.
Veel kinderen vroegen aan mij wat ik er van wist, omdat ik een van de weinige was die de alles had meegemaakt. Ik had echter weinig zin in al die aandacht. Daarvoor had ik zelf te veel vragen.
Een dag later kwam Hanneke weer op school. Leerlingen liepen in een grote boog om haar heen en keken haar aan met blikken van angst. Niemand durfde iets te zeggen over de slang of over de luiers in haar bijzijn. Meester Huisman was pleinwacht en zag Hanneke arriveren. ‘Ha, Hanneke. Fijn dat je er weer bent. Vind je het goed als we even naar de klas gaan om te praten, voordat de les begint? Er zijn een aantal zaken die volgens mij even moeten worden opgelost.’ Hanneke knikte kort.
‘Eric, misschien is het beter als jij ook even meegaat.’
We liepen met zijn drieën in stilte naar het klaslokaal. Eenmaal daar aangekomen gingen we aan de stoelen bij het bureau van de meester zitten.
‘Goed Hanneke, je weet natuurlijk wel wat ik wilde vragen.’
Hanneke zweeg en keek omlaag.
‘Had jij een adder bij je, eergisteren?’
Hanneke keek weer omhoog en knikte, tot mij verbazing.
‘Waarom, Hanneke?’
En verassend genoeg begon Hanneke te praten: ‘Ik had de adder gevonden in het parkje naast de school. Het dier was gewond, ze had een snee in haar buik, dus heb ik hem gevangen en in mijn tas gedaan, zodat ik hem die middag bij de dierenarts op de hoek kon langsbrengen.’
Meester Huisman fronste. ‘Hoe heb je hem gevangen?’
‘Met twee stokken. Ik wist niet of ze giftig was. Toen deed ik hem in de tas, maar ik deed de rits zo dat hij wel kon ademen.’
Het leek een onwaarschijnlijk verhaal, maar aan de andere kant, het was typisch Hanneke.
‘Je had het aan mij moeten vertellen, Hanneke. Je kunt niet zo maar wilde dieren meenemen naar school en die dan in je tas laten zitten. Het beest heeft zelfs een leerling gebeten.’
Hanneke keek schuldbewust.
‘Ik weet het en het spijt mij heel erg. Maar ik kon ook niet weten dat Bas mijn tas zou afpakken.’
Er viel weer een korte stilte. Meester Huisman keek naar Hanneke met een nadenkende blik.
‘Zul je beloven, Hanneke, dat je zoiets niet weer doet?’
‘Oké…’
‘En als je weer een ziek dier vind, kom dan eerst naar een van ons, ja?’
‘Oké..’ zei Hanneke weer.
‘Goed, ga dan nu maar op je plek zitten. De les begint zo.’
En daarmee was de zaak afgedaan.
Maar de beet had grotere gevolgen dan iedereen had gedacht. Omdat Bas zo lang met de beet was blijven zitten waren een aantal van zijn spieren verlamd geraakt. Dat verklaarde trouwens ook waarom hij het in zijn broek had gedaan, legde de meester uit. Bas had ontzettend pech gehad; het gebeurde bijna nooit dat iemand door een adder werd gebeten. Hoe het ook zij, we zagen Bas dat jaar niet meer terug; hij werd overgebracht naar een revalidatiekliniek waar hij leerde weer controle te krijgen over zijn spieren.
Tijdens de pauzes zaten Hanneke en ik nog steeds samen op het bankje. We spraken over verschillende onderwerpen, maar nooit over het hele voorval met adder in de rugzak. Misschien was ik te bang om er naar te vragen. Ik had bedacht dat Hanneke een soort schuldgevoel had over de hele situatie en daarom liet ik de zaak rusten. Maar later ben ik toch gaan nadenken – na vele nachten te hebben gepiekerd over wat er was gebeurt kwam er een bijzonder akelige gedachte bovendrijven: dat het feit dat de slang uitgerekend Henk had gebeten geen toeval was geweest, maar een geraffineerde vorm van wraak. Hoe langer ik erover nadacht, hoe meer aanwijzingen ik er van overtuigd raakte dat Hanneke dit best wel eens gepland zou kunnen hebben.
Om te beginnen was Hanneke natuurlijk razend slim. Wat ze mistte aan sociale vaardigheid kon ze makkelijk compenseren met haar gevoel voor logica en feitenkennis. Ze wist natuurlijk enorm veel over dieren en het kon best zijn dat ze wist wat een adderbeet kon veroorzaken. Had er de eerste keer dat ik bij haar kwam spelen niet een boek op haar nachtkastje gelegen over reptielen? Waarschijnlijk had ze Jolanda expres een glimp laten opvangen van het diertje, om zo Bas’ aandacht te trekken. Maar hoe was ze aan die slang gekomen?
Hoe langer ik er over nadacht, hoe mysterieuzer het werd, maar een ding wist ik zeker: voor Hanneke was het feit dat Henk niet langer op school was een zoete vorm van wraak. Opeens leek dit kleine meisje met blauwe ogen en zwarte haren een stuk gevaarlijker. Maar voordat ik de moed bij elkaar had geraapt om haar er naar te vragen kwam Hanneke zelf met vreselijk nieuws…
Aan het eind van het schooljaar ging Hanneke naast me op het bankje zitten.
‘Ik moet je wat zeggen.’ Hanneke wiebelde zenuwachtig met haar voeten.
‘Wat?’
‘We gaan verhuizen. Mijn vader heeft een baan in Den Bosch gekregen.’
‘Den Bosch?’
‘Dat ligt hier zo’n 110 kilometer vandaan.’
‘110 kilometer? Maar dat is vreselijk ver!’ riep ik uit.
Hanneke keek beduusd.
‘We kunnen elkaar wel blijven schrijven.’ zei ze, ‘en je kunt best een keer komen logeren…’
‘Ja, maar ik kan je dan niet elke dag meer zien.’
‘Nee.’ zei Hanneke. En ik zag een traan over haar wang rollen. Ik voelde dat ik ook moest huilen.’
‘Wanneer gaan jullie weg?’ snikte ik.
‘Over twee weken.’
‘Dat is vreselijk snel!’ zei ik.
En zo zaten we allebei, diepbedroefd op het bankje. De rest van het schoolplein leek niet eens te bestaan. De geluiden van de andere kinderen leken iets uit de verte – het enige dat ik sterk voelde was de pijn in mijn kleine hart. Ik zou mijn beste vriendin verliezen. Dit bijzondere meisje, met wie ik zo veel leuke dingen had beleefd.
De laatste schooldag kwam ten einde. De moeders stonden al te wachten op het schoolplein. Dit was het – voorlopig de laatste keer dat ik Hanneke zou zien. Daar stond ze – haar bleke gezichtje, haar zwarte haren… en waarschijnlijk een volle luier onder haar rokje… dacht ik onwillekeurig.
Ze kwam naar mij toe.
‘Hier,’ zei ze, en ze gaf mij een briefje, ‘daar staat ons nieuwe adres op.’
Ik wist niet wat ik moest zeggen.
‘En…’ ze haalde een blauw armbandje uit haar zak. ‘Hier. Voor jou.’
‘Dank je…’ stamelde ik. ‘Maar… ik heb niets voor jou gemaakt.’
‘Dat geeft niet. Ik ben gewoon blij dat jij mijn vriend bent.’ Zei ze zacht. Tranen biggelden over haar wangen.
Ze drukte mij tegen haar aan en gaf me een nat kusje op mijn wang. Toen liep ze snel naar haar moeder.
...
Het is nu twaalf jaar later. Ik heb het bandje nog steeds – het zit in een speciaal houten doosje dat op mijn nachtkastje staat. Nadat Hanneke was verhuisd dacht ik niet dat ik haar ooit nog tegen zou komen. Dat dacht ik… totdat ik haar laatst tegenkwam in Utrecht.
door Artemis
Laatst vond ik een oude foto in een la. Het was een foto van mijn oude basisschoolklas. Je weet wel - zo’n foto waar eigenlijk niemand goed opstaat. Ik bekeek aandachtig elk gezichtje en probeerde mij te herinneren welke naam daar ook al weer bij hoorde. Sommige namen wist ik nog wel: dat meisje met die paardenstaart en het roze truitje is Roxanne. Die is toen naar dezelfde middelbare school gegaan als ik. Het jongetje dat op zijn knieën hurkt op de voorste rij, dat jongetje met het bruine haar en sproetjes, heet Christiaan. Hij is nog steeds een goede vriend van mij maar hij studeert in een andere stad en ik zie hem hoogstens een keer in de twee maanden. Daarachter zit Henk, een nogal potige jongen - ik geloof dat ik hem laatst bij een tankstation heb gezien. Naast hem zit Bas. Hij was –zoals ze dat soms noemen- het alfamannetje in onze klas. Hij kon je maken of breken, afhankelijk van onder andere, of je hem liet winnen bij knikkeren.
Mijn geheugen is slecht; ik denk dat ik nog niet voor de helft van de gezichtjes een naam heb. Er is echter een gezichtje dat ik meteen herkende en dat ik nooit zal vergeten: op de tweede rij, op een stoel, zit een meisje met zwart haar en felle, lichtblauwe ogen. Ze draagt een wit bloesje en, al is dat moeilijk op de foto te zien, een zelfgemaakt armbandje dat dezelfde kleur heeft als haar ogen. Ze lacht niet. Je zou zelfs kunnen zeggen dat ze een furieuze blik in haar ogen heeft. Dat ze niet lacht op de foto is geen toeval. Hanneke – want zo heet ze - lachte zelden. Ze keek wel eens ernstig, soms onderzoekend en af en toe boos, maar lachen deed ze nooit. Bijna nooit.
Ik denk, achteraf dan, dat als Hanneke wat vaker haar mondhoeken omhoog had getrokken, ze best populair had kunnen zijn. Ze was ongetwijfeld de slimste in de klas, was niet bang en was ook nog eens behoorlijk knap. Het was ook niet zo dat ze geen sociale vaardigheid had. Ze had gewoon niet zoveel interesse in de andere leerlingen.
In de klas heerste over het algemeen de stemming dat Hanneke vreemd was, of op zijn minst een beetje apart. Ik denk dat veel leerlingen haar aanwezigheid nogal ontregelend vonden en een paar kinderen vonden haar zelfs eng. Ze werd door sommigen uitgemaakt voor heks en hoewel ik dat altijd vreselijk onaardig vond, begreep ik wel heel goed waar dat beeld vandaan kwam. Ze had nogal bijzondere eigenschappen. Om te beginnen had Hanneke interesse voor onderwerpen die weinig anderen begrepen, laat staan interessant vonden. Terwijl andere leerlingen hun spreekbeurt of werkstuk hielden over zaken als cavia’s, treinen en pokemon, hield Hanneke een tien minuten durende oratie over het Apartheidsregime in Zuid Afrika, waar ze overigens een tien voor kreeg. Haar slimheid was een handicap omdat het simpelweg lastig was om op haar niveau te praten.
Hanneke hield van dieren, niet per se van tamme dieren zoals paarden en katten, maar vooral van dieren die anderen griezelig vonden. Ik kan me een keer herinneren dat Hanneke een grote spin had gevonden in het fietsenhok die ze, tot afgrijzen van alle ander meisjes, over haar hand liet kruipen. Ik geloof dat ze ook een keertje een dode rat heeft gevonden die ze achter datzelfde fietsenhok heeft begraven. Iets wat ze deed met tranen in haar ogen.
Naast deze dingen was er nog een andere eigenschap waardoor leerlingen haar liever meden. Het was een algemeen bekend feit dat Hanneke luiers droeg. Niet alleen ’s nachts maar ook overdag op school. Niemand zei er iets van, maar achter haar rug om werd er vaak gegrapt en geroddeld. Ze mocht dan nog zo veel weten en best knap zijn, maar iemand die geen controle had over haar blaas, moest wel een beetje achterlijk zijn en kon je beter mijden. Althans, zo redeneerde de meeste kinderen.
De waarheid was dat ik Hanneke buitengewoon fascinerend vond. Zowel in de klas als op het schoolplein betrapte ik mijzelf erop dat ik haar intensief bekeek. Met mijn blik volgde ik haar terwijl ze eenzaam over het schoolplein zwierf en ik vroeg mij steeds weer af wat er in haar hoofd omging.
In groep 7 bereikte de onderlinge strijd om wie er de baas van de groep was een hoogtepunt. Bij de jongens was Bas –met Henk als zijn persoonlijke bodyguard- de dominantste. Bij de dames was het een blond meisje dat Jolanda heette. Deze kinderen moesten natuurlijk steeds bewijzen dat ze nog steeds recht hadden op die positie en dit uitte zich in pesterijtjes, vernederingen en veel geroddel.
Het was op een vrijdagmiddag – nog twee uur en het was weekend. Een aantal leerlingen ploeterden op de laatste sommen maar de meerderheid van de kinderen deed alleen maar alsof ze aan het werk was. Hanneke stak haar hand op. ‘Wat is er Hanneke?’ vroeg meester Huisman. ‘Mag ik naar de wc?’ vroeg Hanneke op een normale toon. ‘Natuurlijk, Hanneke, ga maar.’ Zei meester Huisman. Toen ze bij de deur was riep Bas opeens: ‘Waarom ga je naar de wc? Je hebt toch een luier om?’
Het was alsof iemand een rotje had afgestoken: bijna alle leerlingen keken vrijwel op hetzelfde moment op. Er werd zachtjes maar druk gefluisterd. Meester Huisman had een diepe frons op zijn gelaat. Ik keek naar Hanneke – haar reactie was nog het meest schokkend om te zien. Ze bleef in de deuropening staan en zei niets, haar ogen straalde kille woede uit. Zo bleef ze een paar tellen staan en liep toen de klas uit.
Die middag kreeg Bas extra huiswerk op als straf, maar het kwaad was al geschied. Door openlijk over Hanneke’s luiers te beginnen had Bas een taboe doorbroken dat al sinds groep 4 in stand werd gehouden. Die vrijdagmiddag werd er niets meer over gezegd, maar de maandag erop waren Hanneke’s luiers het gesprek van de dag. Hanneke werd nagefloten en kinderen riepen dingen als: ‘Luierheks!’ En: ‘Heb je al een vieze broek, heks?’ Aanvankelijk bleef het bij snedige opmerkingen, iets waar Hanneke zo te zien niet heel erg door werd geraakt. Maar op woensdag kwam daar verandering in. Henk had het die ochtend al te bont gemaakt door iets rottigs te roepen toen de meester al in het lokaal was. Hij mocht daarom niet buitenspelen tijdens de pauze, maar Bas mocht wel naar buiten en die had zich duidelijk voorgenomen om zich namens Henk te wreken. Ik was zelf de zaterdag ervoor jarig geweest en ik had een van de cadeautjes die ik had gekregen meegenomen om mee te spelen in de pauze. Het was een soort tol die je op je duim kon laten draaien. Maar nog voor ik hem tevoorschijn kon halen zag ik aan de overkant van het schoolplein iets dramatisch gebeuren. Hanneke werd door twee jongens vastgehouden terwijl Bas riep: ‘Laat die vieze luier van je maar eens zien, heks!’ en ogenblikkelijk daarop Hanneke’s broek naar beneden trok. Er klonk luid hoongelach toen er een lichtgroene pamper zichtbaar werd boven haar blote knieën. Hanneke werd losgelaten en trok snel haar broek weer omhoog terwijl iedereen om haar heen ‘luierheks’ riep!
Zonder besef te hebben van wat ik deed rende ik op de hele meute af. Bas, die niet op mij gerekend had, draaide zich om en keek beduusd naar hoe ik aan kwam stormen. Als hij een fractie van een seconde sneller was geweest had hij kunnen voorkomen dat ik hem met twee vuisten tegelijk in zijn maag sloeg. Zijn twee handlangers keken verbaasd toe en kwamen toen in actie. Ik werd op de grond gegooid en kreeg een trap in mijn lies. Ik slaakte een kreet van pijn en kromp ineen om mij te beschermen tegen de volgende klap, die zeker was gekomen als er niet op dat moment twee leraren hadden ingegrepen.
‘Geweld gebruiken is nooit een oplossing’ zei meester Huisman op een strenge toon toen wij –de onruststokers- op stoelen waren neergezet in de lerarenkamer. Hij keek ons een voor een aan. Toen zijn ogen de mijne ontmoeten zag ik iets van zachtheid in zijn blik. Hij leek minder boos op mij dan op de rest. ‘Ik wil dat jullie Hanneke vanaf nu met rust laten en dat jullie vanmiddag jullie verontschuldigingen aan haar aanbieden. Ik zal jullie ouders hier ook van op de hoogte stellen. Nu wil ik dat jullie naar de klas gaan en beginnen aan jullie huiswerk.’
In de klas kwam ik tot de ontdekking dat mijn speciale tol uit mijn zak was gevallen. Ik vroeg mij af of hij nog steeds op het schoolplein lag of dat iemand hem had opgeraapt. Waarschijnlijk was dat laatste het geval. Iemand had hem ongetwijfeld nu in zijn zak. Na schooltijd kwam ik er achter wie die persoon was… Op het schoolplein was het weer het gebruikelijke tafereel: wachtende ouders en wachtende kinderen. Mijn moeder was er nog niet en ik zat op een bankje te wachten toen ik Hanneke op mij af zag komen. Ze haalde de tol uit haar zak en gaf hem.
‘Hier is je gyroscoop.’
‘Dank je. Eh… hoe noemde je het?’
‘Een gyroscoop. Het binnenste wiel draait terwijl de buitenkant stil blijft staan. Zoiets heet een gyroscoop. Heb je het touwtje nog om hem mee op te winden?’
Ik knikte.
‘Mooi zo.’
Het was even stil.
‘Zeg… over afgelopen middag…’ Hanneke beet op haar lip.
‘Het is goed. Ik vond het verschrikkelijk wat Bas met je deed.’
Het was weer even stil. Hanneke keek om laag en zei met een zacht stemmetje: ‘Iedereen denk dat ik gek ben.’
‘Ik denk niet dat je gek bent. Je bent juist heel slim.’
Op dat moment zag ik, aan de andere kant van het schoolplein, mijn moeder zwaaien.
‘Hoor eens, ik moet gaan.’
‘Ja.’ Hanneke keek nog steeds naar haar voeten.
‘Ik zie je morgen wel.’
‘Oké.’
‘Wil je anders een keertje bij me komen spelen?’
Hanneke keek geschrokken op.
‘Ik… ik weet niet…’
Ze deed haar mond open om nog iets te zeggen maar sloot die toen weer.
‘We kunnen ook wel bij jou thuis spelen, als je dat leuker vind…’
Hanneke leek een beetje in de war. Ze werd natuurlijk nooit gevraagd om te blijven spelen.
‘Ik zal het wel aan mijn moeder vragen… ik vertel het je nog wel.’
‘Dat is goed.’
Ik liep naar mijn moeder toe.
Thuis keek ik op het doosje van mijn tol. Er stond inderdaad ‘gyroscoop’. Wat knap dat Hanneke dat wist. Toch kon ik het beeld van Hanneke in die luier op het schoolplein moeilijk uit mijn gedachten wissen.
Die middag belde mijn leraar naar mijn moeder om uit te leggen wat er was gebeurt. Toen mijn moeder de hoorn op de haak legde keek ze me aan. ‘Is het waar dat je op school hebt gevochten?’
Het had geen zin om er om heen te draaien. ‘Ja, mama.’
‘Meneer Huisman heeft mij er net over verteld. Hij zij dat je het deed omdat er een meisje werd gepest. Nu is het heel lief van je dat je opkomt voor dat soort kinderen, maar vechten is niet de juiste oplossing. Dat weet je toch.’
Ik knikte. ‘Ik weet dat vechten niet goed is mam, maar ik werd opeens zo boos.’
Mijn moeder keek begrijpend. ‘Maar er zijn ook andere manieren om dat soort kinderen te helpen. Je kunt ook vriendjes met dat meisje worden, dan is ze niet meer zo alleen.’
‘Ik heb gevraagd of we een keer samen konden spelen.’
‘Nou, dat vind ik dan weer heel goed van jou.’ Mijn moeder keek opgelucht.
Het was weer pauze en een paar kinderen in groep acht hadden een knikkerkampioenschap georganiseerd. Iedereen verzamelde zich om de wedstrijdjes heen. In plaats van ook te gaan kijken maakte ik van de gelegenheid gebruik om naast Hanneke te gaan zitten, die op een bankje zat toe te kijken.
‘Hoi.’
‘Hoi.’
‘Eh… heb je het aan je moeder gevraagd? Van dat spelen?’
‘Ja, het is goed. Je kunt vanmiddag met ons meegaan. Mijn vader brengt je weer naar huis.’
‘Oh, mooi.’
‘Wil je niet meedoen met knikkeren?’
‘Ik kan niet zo goed knikkeren. Ik heb laatst mijn mooiste knikkers verloren in een potje met Christiaan.’
‘Oh.’
‘Ik heb wel mijn gyroscoop meegenomen.’
Die middag ging ik met Hanneke mee naar huis. Ik vond het wel spannend en ik was erg benieuwd hoe haar kamer er uit zag en wat voor speelgoed ze zou hebben.
Hanneke woonde met haar familie in een groot, vrijstaand huis op de grens tussen Haarlem en Aerdenhout. Haar vader, die afkomstig was uit Bulgarije, was chirurg en haar Nederlandse moeder werkte in het onderwijs. Toen we het huis binnengingen en ik mijn jas had opgehangen, zei de moeder van Hanneke: ‘Liefje, zullen we je eerst een schone luier omdoen voordat je gaat spelen? Tenminste, als je denkt dat het nodig is.’ Hanneke keek strak voor zich uit en knikte kort. Ik kreeg een blos op mijn wangen. ‘Zullen we dat dan even op je kamer doen? Ik weet zeker dat Erik wel even wil wachten.’ Hanneke knikte opnieuw.
Ik mocht televisie kijken in de woonkamer, terwijl Hanneke boven werd verschoond. Wat er op TV was kon mij eigenlijk niet zoveel schelen. Ik vroeg mij af hoe het was voor Hanneke om door van haar moeder een schone luier om te krijgen. Vond ze het vernederend? Of vond ze het niet zo erg? Hoe zou dat zijn, om de hele dag in een luier rond te lopen?
Even later stonden ze weer beneden.
‘Eh… zullen we naar mijn kamer gaan?’
‘Ja, leuk…’
Hanneke’s slaapkamer was heel anders dan alle kinder-slaapkamers die ik tot op dat moment had gezien. Het leek eerder op de kamer van een professor dan die van een 11-jarig meisje dat luiers droeg. Wat meteen opviel was de enorme boekenkast, die vol zat met boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen maar die slechts een paar kinderboeken bevatte. Op het nachtkastje lagen ook een paar boeken waar Hanneke nu in bezig was, ze hadden titels als: ‘Reptielen en Amfibieën in Nederland’, ‘de Dalai Lama: man, monnik, mysticus’ en ‘Life of Pi’.
‘Lees jij boeken in het Engels?’
‘Soms.’
Ik bekeek de rest van de kamer. Op haar bureau stond een houten doosje. Boven op de kast stond het geraamte van een of ander dier.
‘Wat voor skelet is dat?’
‘Het is het skelet van een klipdas. Mijn vader heeft het voor mij gekocht bij een antiekwinkel.’
Ik had natuurlijk nog nooit van een klipdas gehoord maar het leek me wel een beetje griezelig, zo’n skeletje op de slaapkamer. Wat ik op die kamer overigens niet zag, was speelgoed.
‘Eh… wat zullen we doen?’
‘Vind je het leuk om te tekenen?’
‘Ja, maar ik kan het niet zo goed.’
‘Dat maakt niet uit, ik heb speciale aquarelpotloden. Dan wordt het toch wel mooi.’
Even later zaten we in stilte te tekenen. Ik probeerde een dinosaurus te tekenen en ik zag dat Hanneke bezig was met een aantal levensechte vissen in te kleuren. Ze had ongelofelijk gevoel voor detail; iedere schub werd apart getekend en weerspiegelde een glinstering van het zonlicht. Zo waren we een uurtje bezig. De enige onderbreking kwam van Hanneke’s moeder die ons limonade kwam brengen. ‘Ik dacht al, wat is het stil.’ Zei ze terwijl ze de glazen op tafel zette.
Toen de moeder weer weg was durfde ik voor het eerst het woord te nemen. ‘Hoe komt het dat je nog in je broek plast?’
Hanneke haalde haar schouders op.
‘Moet je ook ’s nachts in je luier plassen?’
‘Soms…’ Hanneke peuterde aan haar blauwe armbandje.
‘Je vind het niet zo leuk om er over te praten he? Sorry… ik was gewoon nieuwsgierig.’
Hanneke ontspande een beetje. ‘Dat is niet erg. Ik ben ook vaak nieuwsgierig. Maar dan wel naar andere dingen. Ik heb altijd luiers gedragen, voor zover ik mij kan herinneren. We zijn wel eens naar dokter geweest maar die wist niet waarom. Hij dacht dat het psychisch was.’
‘Wat betekent dat?’
‘Dat het probleem niet in mijn buik maar in mijn hoofd zit.’
‘Oh.’
Ik moest daar even over nadenken en kleurde afwezig de staart in van mijn triceratops.
‘Ik zou wel eens een luier willen dragen.’
Het was eruit voordat ik er erg in had.
‘Je hebt toch al eens een luier gedragen?’
‘Ja, dat was toen ik een baby was, daar weet ik niets meer van.’
‘Hmmm…’
Het was even stil.
‘Misschien kun je een keer logeren en dan vraag ik aan mijn moeder of jij ook een luier om mag.’
Dit antwoord had ik niet verwacht, maar klaarblijkelijk zag Hanneke wel wat in het idee. Ik vond het behoorlijk spannend want ik wist natuurlijk niet wat Hanneke’s moeder daarvan zou vinden.
Om half zes kwam mijn moeder mij ophalen.
‘Hebben jullie het leuk gehad?’
‘Ja hoor, kijk maar!’
Ik liet mijn tekening zien die door het water helemaal was uitgelopen.
‘Mooi hoor!’
‘Mam, mag ik een keer bij Hanneke logeren?’
‘Wat? Logeren?’ Ze keek automatisch naar de moeder van Hanneke.
‘Dat mag wel hoor!’ zei die snel.
‘Nou, als u er geen bezwaar tegen hebt dan heb ik dat ook niet. Wanneer zou dat kunnen?’
‘Aankomend weekend gaan we naar oma, dus dan kan het niet, maar het weekend daarop zou het wel kunnen.’
Het was voor het eerst dat ik Hanneke zag glimlachen. Het was een prachtig gezicht. Ik geloof niet dat ze ooit een logé had gehad.
Ik denk dat Hanneke en ik alle twee in stilte hadden besloten dat het nog te vroeg was om over luiers te beginnen. De dag erna zagen Hanneke en ik elkaar weer in de pauze. Het was sommige leerlingen opgevallen dat ik contact met haar opzocht. ‘Erik! Zit jij naast de luierheks? Pas maar op, straks veranderd ze je nog in een vlieg of zo!’ riep Henk, die niet bekend stond om zijn geraffineerde beledigingen. Een waarschuwende blik van de pleinwacht snoerde hem echter de mond en we werden verder door niemand gestoord.
Hanneke was duidelijk een beetje losgekomen door onze speelafspraak. Ze bleek toch best aardig te kunnen babbelen, mits ze mocht bepalen waar het gesprek over ging: ‘…maar tegenwoordig wordt Pluto niet meer als volwaardige planeet gezien maar als dwergplaneet. En toch heeft hij vier manen meer dan de aarde en zit er ook water op.’ Mijn feitenkennis over het sterrenstelsel was zeer beperkt dus hield ik het maar bij aandachtig luisteren. Het was fijn om Hanneke te horen praten. Meestal zei ze niets, maar dat kwam waarschijnlijk omdat niemand haar iets vroeg.
Zo zaten we vanaf dat moment bijna iedere pauze bij elkaar. De docenten leken er zeer tevreden mee maar er waren ook mensen die het wat minder leuk vonden. Christiaan vond het bijvoorbeeld maar niets dat ik zoveel met Hanneke omging. Hij zei er weliswaar niets over, maar hij gedroeg zich een stuk koeler nu ik niet zo vaak meer met hem omging. De dagen vlogen voorbij tot het weer weekend was en ik bij Hanneke zou blijven logeren. Na schooltijd kwam mijn moeder mij mijn logeerspulletjes brengen en besprak even met de moeder van Hanneke hoe laat ze mij zou ophalen.
Hanneke had in een pauze verteld dat ze normaal gesproken vier keer per dag een schone luier om kreeg: ’s ochtends bij het ontbijt, als ze thuiskwam voor de lunch en als ze thuiskwam van school. ’S Nachts kreeg ze een extra dikke nachtluier om en op school had ze meestal luierbroekjes in haar tas zitten voor als verschoning echt nodig was. Deze trok ze dan zelf aan op de school-wc’s. Natuurlijk vroeg haar moeder zodra we thuis waren of Hanneke verschoond moest worden. Toen was het moment van waarheid aangebroken. Het was even stil en toen stelde Hanneke de vraag: ‘Mam, Erik wil weten hoe het is om een luier te dragen. Mag hij er ook een om?’
Even keek Hanneke’s moeder nogal onthutst. Toen zei ze: ‘Ik weet niet of het zo’n goed idee is. Ik bedoel: jij hebt die luiers helemaal niet nodig. Toch?’
Ik keek naar de grond en stamelde: ‘Ik wilde gewoon weten hoe het is…’
De moeder van Hanneke leek er even geen raad mee te weten. Na een poosje erover te hebben nagedacht zei ze: ‘Ik denk dat ik je moeder er even over opbel Erik, als zij het goed vindt zal ik jou ook een luier omdoen.’
Ik had mazzel. Mijn moeder – iemand die geloofde in de vrije opvoeding - zag mijn wens als een voorbeeld van pure compassie en vond het fantastisch dat ik zo begaan was met mijn nieuwe vriendin dat ik haar lot voor een keer wilde delen. Dus ging ik met Hanneke en haar moeder mee naar boven. Ik kon niet geloven dat het zo makkelijk was gegaan – ik zou geluierd worden!
‘Ik denk dat het beter is als jij eerst gaat Erik. Loop je even mee naar Hanneke’s kamer? Hanneke wacht wel even op de gang.’
Op de kamer moest ik mijn broek en onderbroek uitdoen en op het bed gaan liggen terwijl ze de een luier en wat poeder pakte. De luier was een Pamper maat zes. ‘Ik hoop dat je hem past; je bent natuurlijk wat groter dan Hanneke.’ Zei ze terwijl ze de luier uitvouwde. ‘Weet je het zeker dat je hem om wil?’ Ik knikte. ‘Ok, doe je billen even omhoog.’ Ik voelde hoe de luier onder mijn billen werd geschoven. ‘Ik ga nu wat poeder op je strooien. Dit poeder is om ervoor te zorgen dat je geen uitslag krijgt.’ Ik keek toe het baby-poeder als sneeuw op mijn kruis neerdaalde. Hanneke’s moeder trok de voorkant van de luier tussen mijn benen door omhoog en plakte de luier toen stevig dicht. ‘Klaar.’ Zei ze vriendelijk. ‘Het lijkt erop dat hij je goed past. Ga eens staan?’ Ik deed wat ze vroeg en de moeder bekeek mij van voor en achter. ‘Ja, die zit goed. Hoor eens, Erik, als je hem weer uit wil, bijvoorbeeld als hij vervelend zit, dan mag je dat gewoon doen hoor. Ga dan gewoon naar de badkamer, daar staat een prullenbak.’ Ik knikte opnieuw maar het leek mij zonde van de luier om hem zonder hem te gebruiken weg te gooien. De luier zat strak, maar niet té strak. Hij sloot vrij nauw om mijn billen en mijn kruis en voelde erg zacht aan. Eigenlijk voelde het best fijn om hem om te hebben. ‘Misschien kun je je onderbroek eroverheen doen,’ zei de moeder van Hanneke, ‘en dan je gewone broek. Dan blijft alles goed zitten.’ Terwijl ik mijn broek aandeed werd Hanneke geroepen voor haar verschoning.
Nu was het mijn beurt om op de gang te wachten. Ik liep de deur uit en ik voelde duidelijk een zachte prop tussen mijn benen. Ik merkte dat ik automatisch een beetje ging waggelen. De deur werd achter mij dicht gedaan, maar omdat het een oud huis was kon ik vrij goed horen wat er zich achter de deur afspeelde. Ik hoorde hoe de kleefstrips van Hanneke’s oude luier werden losgetrokken en hoe Hanneke’s moeder zei: ‘Zo, die zit vol schat! Het is maar goed dat we je verschonen.’ Ik geneerde me een beetje toen ik die uitspraak hoorde, Hanneke had dus meerdere keren in die luier geplast. Maar dat was ook niet zo gek, bedacht ik toen, want ze had die luier ook een halve dag aangehad. Toen vroeg ik me af of Hanneke het merkte als ze aan het plassen was, of was ze het al zo gewend dat ze het onbewust liet lopen. Ik hoorde opnieuw het geluid van kleefstrips. Dat was vast de nieuwe luier. Drie minuten later stond Hanneke weer op de gang. Ze leek een beetje opgelaten.
‘Goed, kinderen, gaan jullie maar spelen. Ik ga in de studeerkamer aan het werk.’
Hanneke en ik bleven achter op de gang. ‘Wat zullen we gaan doen?’ vroeg ik.
‘We kunnen naar de tuin gaan. Misschien vinden we wel een meikever in de haag. Zou dat niet mooi zijn?’
En dus gingen we naar buiten, op zoek naar meikevers. Het was intrigerend om Hanneke zo geconcentreerd tussen de blaadjes te zien speuren. Na een tijdje slaakte ze een kreetje; ze stak haar hand in de heg en haalde een bruine kever tevoorschijn, zo groot als een gulden. ‘Ik had niet gedacht dat ze er nog zouden zitten. Ze worden steeds zeldzamer. Wil jij hem even vasthouden? Voorzichtig hoor.’
Een tikje angstig nam ik het beestje van haar over. De meikever plantte meteen zijn weerhaakjes in mijn vel, maar ik deed alsof ik het niet voelde. Hanneke haalde een vergrootglas tevoorschijn en bestudeerde het beestje van alle kanten. Na een tijdje nam ze het diertje weer terug en zette het op de grond bij de heg. Zo speurden we nog een tijdje door. Na de meikever vonden we nog een gele aardslak, een paar pissebedden en een tweede meikever.
Hanneke had het er druk mee en gaf elk beestje haar volle aandacht. Mijn aandacht ging echter naar de toenemende druk op mijn blaas – ik moest plassen. Terwijl Hanneke een heel verhaal hield over hoe dieren de winter doorkomen probeerde ik mijn sluitspier te ontspannen. Het lukte en ik voelde hoe een warme gloed zich door de luier verspreidde. Het was een vreemde sensatie om zo in mijn broek te plassen en even was ik bang dat er een vochtige plek op mijn broek zou verschijnen, maar alles werd netjes opgenomen door de luier die plots een stuk dikker en warmer aanvoelde.
‘…en daarom hebben we een hommelflat neergezet.’ Hanneke keek op.
‘Eh… interessant.’ Ik begon te blozen.
‘Moest je plassen?’ zei Hanneke zacht en ze beet op haar lip.
Ik knikte.
Hanneke keek begrijpelijk.
‘Laten we naar binnen gaan. Misschien kunnen we nog even muziek maken voordat het eten klaar is.
Hanneke’s moeder had tortilla’s gemaakt voor het avondeten. Het smaakte allemaal erg goed. Terwijl de ouders de bordjes naar de keuken brachten kwam ik voor een probleem te staan. ‘Pssst, Hanneke,’ fluisterde ik. ‘Wat doe jij normaal als je moet poepen?’
‘Dan ga ik naar de wc.’ Fluisterde ze terug. ‘Die is in de gang. Maak gewoon je luier los aan een kant en doe hem dan weer vast. Of je gooit hem weg.’ Ik liep snel naar de wc, want de nood was hoog.
Na het eten mochten we nog een uurtje televisie kijken. We keken naar Mythbusters op Discovery Channel, waar ze onderzochten of geiten flauwvallen als je ze laat schrikken. Het viel me op hoe aandachtig Hanneke keek, alsof ze letterlijk meedacht met de presentators. Aan het eind van de uitzending leek ze toch een beetje slaperig te worden. Haar moeder zag het ook en zei: ‘Kom kinderen, het is bedtijd.’
Op Hanneke’s kamer lag al een matrasje klaar met schone lakens. ‘Als jij nu eens alvast je tanden gaat poetsen in de badkamer, dan zal ik Hanneke een nachtluier omdoen. En daarna draaien we het om. Tenminste, als je ’s nachts ook een luier om wil.’ Ik knikte; tot nu toe voelde het heerlijk om in een luier rond te lopen en zonder na te denken te plassen. Bovendien zou het toch een beetje laf zijn om niet ‘all-the-way’ te gaan. Ik zag vanuit mijn ooghoek een fragment van een glimlach op Hanneke’s mond. Het idee dat ik haar er een plezier mee deed, was extra deden om er mee door te gaan.
Daardoor kwam het dat ik mijn pyamabroek aandeed zonder eerst een onderbroek aan te trekken. ‘Hanneke draagt ’s nachts altijd nachtluiers zoals deze. Zal ik die jou ook omdoen?’ Alles wat goed was voor Hanneke was goed voor mij. Ik trok mijn pyjamabroek uit en ging op het bed liggen. Deze luier was duidelijk geen babyluier, maar had wel een plastic buitenkant en plakstrips. Hannke’s moeder was uitermate behendig en binnen een paar minuten had ik een nachtluier om, die veel dikker aanvoelde dan de pamper die ik eerder omhad. Hanneke was natuurlijk al geluierd en liep de kamer in. ‘Zijn jullie klaar?’ vroeg ze maar het was duidelijk dat ik een luier omhad – net als zij.
Hanneke en ik gingen elk in ons eigen bed liggen. Het licht van haar nachtlampje mocht nog even aan. Het voelde heel raar om daar zo te liggen in die dikke luier.
‘Hanneke,’ fluisterde ik.
‘Ja?’
‘Mag ik je wat vragen?’
‘Wat is er?’
‘Ik vroeg mij af… merk jij het als je in je luier plast?’
Het was even stil. ‘Ja.’
‘Altijd?’
‘Ja.’
‘En ’s nachts? Plas je dan gewoon zonder het te merken?’
Het was weer even stil.
‘Ik merk het alleen als ik toevallig wakker ben. Meestal wordt ik ’s ochtends gewoon nat wakker.’
‘Oh. Ok. Ik vroeg het me gewoon af.’
‘Nieuwsgierigheid is geen zonde. Maar we moeten wel voorzichtig zijn met onze voorzichtigheid. Dat zeker.’
‘Heb je dat zelf bedacht?’
‘Nee.’
We moesten allebei lachen.
De volgende ochtend werd ik wakker. Ik controleerde voor de zekerheid mijn luier, maar die was nog droog.
‘En?’
Ik schrok en keek op. Hanneke was al wakker!
‘Je liet me schrikken!’
‘Heb je in je luier geplast?’
‘Nee. Maar ik moet wel nodig. Misschien doe ik het zo wel. Alsnog. En jij?’
‘Nat.’
‘Ben je elke ochtend nat?’
‘Bijna altijd.’
Hanneke werd na het ontbijt opgehaald door haar oma terwijl ik nog even moest blijven wachten op mijn moeder die mij zou ophalen. Ik mocht tv kijken. Hanneke’s moeder had mij na het opstaan geen schone luier meer omgedaan maar Hanneke was die ochtend, na het douchen, weer op haar kamer verschoond. Het bleef iets vreemd dat zo’n slim meisje altijd luiers moest dragen, maar ja, daar kon zij ook niets aan doen.
Na een tijdje kwam mijn moeder langs. Hanneke’s moeder had net thee gezet en bood mijn moeder aan om een kopje mee te drinken en even te blijven kletsen. Dat vond mijn moeder wel gezellig en even later zaten ze keuvelend aan de keukentafel. Het gesprek ging natuurlijk over ons. Ik deed alsof ik tv keek maar ik was met mijn volle aandacht bij het gesprek.
‘Ja… ik vond het ook wel een beetje vreemd, maar het is allemaal goed gegaan. Volgens mij was hij gewoon nieuwsgierig.’
‘Waarom draagt Hanneke eigenlijk luiers? Is ze nog niet zindelijk?’
‘Nou, zeker weten we het niet. De dokter heeft haar wel eens onderzocht en die zijn dat ze fysiek in staat was om haar plas te reguleren. Ook weten we dat Hanneke als ze moet poepen gewoon de wc gebruikt. We zijn daarom ook naar de psycholoog geweest en die zei dat het te maken heeft met haar hoogbegaafdheid te maken heeft.’
‘Maar hoogbegaafde kinderen zijn toch juist heel slim?’
‘Hanneke is ook heel slim, eigenlijk is ze buitengewoon volwassen voor haar leeftijd. Die psycholoog dacht dus dat Hanneke een aantal sociale een emotionele fases heeft overgeslagen en hiervoor compenseert door in de luiers te blijven.’
‘Dus, met andere woorden, ze plast bewust in haar luier.’
‘Dat is ons vermoeden. Wil je nog een kopje?’
‘Nee, we moeten maar eens gaan, maar erg bedankt dat jullie zo goed op Eric hebben gepast.’
‘Geen probleem, hij is altijd welkom.’
Op school was de spanning weer eens om te snijden. Bas en Henk hadden een aantal keer achter elkaar strafregels moeten schrijven en reageerden dit af op een paar kinderen uit groep zes. Ik dacht dat Hanneke dit keer buiten schot zou blijven, maar anderhalve week na mijn logeerpartij was het weer raak. Het was een winderige ochtend, laat in de lente. Mijn vader was in het buitenland en mijn moeder, die altijd vroeg naar haar werk moest had mij een half uur voor schooltijd op het plein afgezet. Nog half slaperig keek ik hoe her eerste zonlicht weerspiegelde in de ruimte na de basisschool. Ik had een stuiterballetje in mijn zak gevonden dat ik gedachteloos over mijn hand liet rollen.
Na tien minuten kwamen de eerste leerlingen het plein op gefietst. Eerst wat kinderen uit groep zes, toen een paar uit groep acht. Bas en Henk kwamen samen aangefietst en reden met veel lawaai de fietsenstalling in. Wat waren zij vroeg! Meestal kwamen ze pas op het allerlaatst aanfietsen. Na een paar minuten kwamen er nog meer mensen hun fiets stallen en weer even later zag ik Hanneke op haar oma-fiets aanrijden. Ik zwaaide naar haar en zij zwaaide terug. Daarna verdween ze in de fietsenstalling.
Ik liet het stuiterballetje een paar keer op de grond stuiteren. Iedere keer iets harder. Bij de vijfde of zesde keer hoorde ik gegil. Ik keek op. Het kwam uit de fietsenstalling. Toen realiseerde ik me dat ik Bas en Henk die stalling nooit had zien verlaten. Ze moesten daar dus nog wel zijn… Met Hanneke!
Ik liet het balletje vallen en rende naar de stalling. Ik liep bijna een fietsertje om ver en toen ik bij de poort kwam zag ik Bas en Henk grijnzend de stalling uithollen.
In de stalling zag ik Hanneke op de grond zitten. Ze zat met haar rug tegen de koude bakstenen muur. Ze huilde zachtjes.
‘Hanneke!’ riep ik uit. ‘Wat hebben ze gedaan?’
Maar Hanneke zij niets en bleef roerloos zitten.
‘Je moet met een leraar gaan praten Hanneke, dit kan echt niet.’
Ze snikte en schudde haar hoofd.
‘Oh, Hanneke.’ zei ik en ik pakte haar hand.
We stonden samen op en liepen naar de school.
Eenmaal binnen liep Hanneke meteen naar de meisjes-wc’s.
Alle andere leerlingen gingen hun klaslokalen in. Ik besloot dat ik daar niet zo kon blijven staan. Ik moest het lokaal in. Hanneke zou zo wel komen.
Toen ik aan mijn tafeltje zitten zag ik dat Henk en Bas luid aan het fluisteren waren. Ze waren blijkbaar erg in hun sas. Woedend zag ik het aan. Toen kwam de leraar binnen en niet veel later Hanneke. Ze liep, met een stalen gezicht, in een rechte lijn naar haar tafeltje en ging zitten. Mijn brein maakte overuren – wat hadden die twee met haar uitgespookt?
In de pauze probeerde ik erachter te komen. Hanneke liet niets los dus moest ik het via een ander te horen krijgen. Bas en Henk zouden vast aan iedereen vertellen wat ze hadden gedaan. Maar niet aan mij… In de tweede pauze liep ik snel naar mijn vriend Christiaan.
‘Chris, mag ik wat vragen?’
Christiaan keek een beetje verbouwereerd. Ik bedacht me dat me al een week niet met elkaar hadden gesproken…
‘Ja, natuurlijk.’
‘Eh, heb jij gehoord wat er deze ochtend…’
‘… met Hanneke is gebeurd.’
‘Ja.’ Ik keek hem aan. Zijn blik had iets tussen medelijden en spot in.
‘Ik heb wel iets gehoord… of het waar is…’
‘Wat heb je gehoord?’
‘Henk en Bas schijnen haar in de fietsenstalling te hebben vastgegrepen en in haar luier te hebben gepist.’
‘In haar luier gepist? Hoe...’
‘Ze hadden eigenlijk in een fles geplast en die fles leeggegoten in haar luier…’
‘Wat? Maar dat kan toch niet? Ik bedoel…’
Christiaan schraapte zijn keel.
‘Dat is wat ik heb gehoord, maar misschien waren ze wel aan het opscheppen. Hoor eens, ik was van plan om deze pauze te gaan voetballen…’
‘Ja, ok. Ik zie je nog wel…’
Dus dat was er gebeurt. Bas en Henk hadden haar vastgegrepen in de fietsenstalling en een heel flesje met hun eigen plas in haar luier gegoten. Wat verschrikkelijk smerig! Geen wonder dat Hanneke meteen naar de meisjes WC wilde. Hoe konden ze dat doen? Allerlei boze gedachten vlogen door mijn hoofd. Ik bedacht een paar nutteloze manieren om wraak te nemen, maar ik besefte mij veel te goed dat het er niet toe deed. Bas en Henk waren veel te populair. Het enige wat ik voor Hanneke kon doen was er gewoon voor haar te zijn.
De weken daarop liet Henk Hanneke met rust. Hanneke had met geen woord gerept over wat er was gebeurt en sprak zoals gewoonlijk alleen over dingen die ze interessant vond. Maar twee weken na het incident in de fietsenstalling gebeurde er iets buitengewoon merkwaardig. Iets dat ik mij tot op de dag van vandaag herinner…
‘Meester Huisman?’
‘Ja, Jolanda?’
‘Hanneke heeft een slang meegenomen.’
‘Een wat?’
‘Een slang, ik heb hem gezien, hij zit in haar rugzak!’
‘Een speelgoedslang?’
‘Nee, een echte slang. Een bruine!’
‘Is dat zo Hanneke? Heb je een dier meegenomen?’
Hanneke hield haar blik strak. ‘Nee hoor meester, Jolanda vergist zich. Het is een rubber slang uit de speelgoedwinkel’
‘Nee, meester, hij bewoog, ik heb het zelf gezien.’
‘Nou, Jolanda, ik denk dat je het je hebt verbeeld.’
Ik zag dat een aantal leerlingen het dialoog aandachtig hadden gevolgd. Henk was daar een van.
Na schooltijd werden Hanneke en ik opgewacht door Bas, Henk en een lange, gespierde jongen uit groep acht waar van ik wist dat hij Roland heette.
‘Zo luierheks, wat heb jij in je tas zitten?’ zei Bas.
‘Dat gaat je niets aan!’
‘Ben je bang dat we er achter komen dat er luiers en speelgoed inzitten? Dat hoeft niet hoor, heksje, want we weten al lang dat je nog maar een baby bent. Geef die tas maar eens hier, dan zullen we eens kijken wat er in zit.’
Hanneke deed een stap achteruit.
‘Jullie laten haar met rust!’ zei ik, maar ik wist dat ik niets kon doen. Het was drie tegen twee. Ik werd door Roland van achter vastgegrepen terwijl Hanneke door Bas en Henk van haar tas werd ontdaan. Hanneke stribbelde tegen, en riep: ‘Nee, doe niet!’, maar ik had het gevoel dat ze minder weerstand bood dan de vorige keer.
‘Laten we maar eens kijken wat er in die tas zit,’ zei Henk met een domme grijns, terwijl hij de rugzak heen en weer schudde. Toen liet hij hem plotseling vallen en keek verbaasd. ‘Hij bewoog!’ zei hij tegen Bas, die snoof. ‘Mietje, geef hier, dan doe ik hem zelf wel open.’
Bas opende de rits en keek in de tas. Een seconde zag ik de verbijsterde blik in zijn ogen toen hij de inhoud van de rugzak bekeek. Daarna ging alles heel snel. Uit de tas veerde een korte, dikke slang, recht op Bas af. Bas schreeuwde terwijl het beest in zijn arm beet. Daarna schoot het dier weg en glibberde over het schoolplein tot het in de bosjes verdween. Hanneke wachtte niet – greep haar rugzak en rende ook weg.
Henk knipperde dom met zijn ogen: ‘Wat was dat?’
Roland liet mij los en liep naar Bas die jammerend en vloekend op de grond lag.
‘Ze had echt een slang bij haar.’ vloekte hij.
‘Moeten we dit niet aan de meester vertellen? Misschien was die slang wel giftig…’
Bas stond vloekend op en spuugde op de grond terwijl hij zijn gewonde arm tegen zijn lichaam hield aangedrukt.
‘Het doet geen pijn. We zeggen niets tegen de leraar. Dit zet ik haar nog wel betaald.’
Bas had gelogen. De slangenbeet deed hem duidelijk wel pijn en naar mate de middag voortging zag ik dat Bas zich steeds meer moest verbijten. Halverwege de les hoorde ik hem kreunen. Ik draaide mij om en zag dat hij zijn ogen had dichtgeknepen van de pijn. Jolanda, die achter hem zat, tikte hem op de schouder. ‘Bas, zit jij te ruften?’ vroeg ze. En toen klonk er dat typische geklater van iemand die aan het plassen is. Ik keek onder tafel en zag toen iets ongelofelijks: Bas was het in zijn broek aan het doen!
De rest van de middag verliep in een waas. Er werden leraren gehaald, ouders gebeld en Bas moest naar de dokter om de wond te laten desinfecteren en voor een antiserum. Henk had de docent over het hele voorval van Hanneke met de slang verteld. Hanneke was spoorloos maar haar ouders waren snel naar school gekomen en hadden een lang gesprek met de leraar, die alles wilden weten. Had Hanneke echt een slang bij haar gehad? Hoe was ze aan dat beest gekomen? De ouders van Hanneke wisten nergens van en gaven hoofdschuddend antwoord.
De volgende dag waren zowel Hanneke als Bas afwezig. Het verhaal had zich inmiddels door de hele school verspreid en er waren zelfs groepjes dappere kinderen die alle bosjes rond het schoolplein afzochten op zoek naar de vermeende slang, die Hanneke om mysterieuze redenen bij haar had gehad. Mij leek het onwaarschijnlijk dat het dier gevonden zou worden. De slang was waarschijnlijk al lang ergens anders.
Veel kinderen vroegen aan mij wat ik er van wist, omdat ik een van de weinige was die de alles had meegemaakt. Ik had echter weinig zin in al die aandacht. Daarvoor had ik zelf te veel vragen.
Een dag later kwam Hanneke weer op school. Leerlingen liepen in een grote boog om haar heen en keken haar aan met blikken van angst. Niemand durfde iets te zeggen over de slang of over de luiers in haar bijzijn. Meester Huisman was pleinwacht en zag Hanneke arriveren. ‘Ha, Hanneke. Fijn dat je er weer bent. Vind je het goed als we even naar de klas gaan om te praten, voordat de les begint? Er zijn een aantal zaken die volgens mij even moeten worden opgelost.’ Hanneke knikte kort.
‘Eric, misschien is het beter als jij ook even meegaat.’
We liepen met zijn drieën in stilte naar het klaslokaal. Eenmaal daar aangekomen gingen we aan de stoelen bij het bureau van de meester zitten.
‘Goed Hanneke, je weet natuurlijk wel wat ik wilde vragen.’
Hanneke zweeg en keek omlaag.
‘Had jij een adder bij je, eergisteren?’
Hanneke keek weer omhoog en knikte, tot mij verbazing.
‘Waarom, Hanneke?’
En verassend genoeg begon Hanneke te praten: ‘Ik had de adder gevonden in het parkje naast de school. Het dier was gewond, ze had een snee in haar buik, dus heb ik hem gevangen en in mijn tas gedaan, zodat ik hem die middag bij de dierenarts op de hoek kon langsbrengen.’
Meester Huisman fronste. ‘Hoe heb je hem gevangen?’
‘Met twee stokken. Ik wist niet of ze giftig was. Toen deed ik hem in de tas, maar ik deed de rits zo dat hij wel kon ademen.’
Het leek een onwaarschijnlijk verhaal, maar aan de andere kant, het was typisch Hanneke.
‘Je had het aan mij moeten vertellen, Hanneke. Je kunt niet zo maar wilde dieren meenemen naar school en die dan in je tas laten zitten. Het beest heeft zelfs een leerling gebeten.’
Hanneke keek schuldbewust.
‘Ik weet het en het spijt mij heel erg. Maar ik kon ook niet weten dat Bas mijn tas zou afpakken.’
Er viel weer een korte stilte. Meester Huisman keek naar Hanneke met een nadenkende blik.
‘Zul je beloven, Hanneke, dat je zoiets niet weer doet?’
‘Oké…’
‘En als je weer een ziek dier vind, kom dan eerst naar een van ons, ja?’
‘Oké..’ zei Hanneke weer.
‘Goed, ga dan nu maar op je plek zitten. De les begint zo.’
En daarmee was de zaak afgedaan.
Maar de beet had grotere gevolgen dan iedereen had gedacht. Omdat Bas zo lang met de beet was blijven zitten waren een aantal van zijn spieren verlamd geraakt. Dat verklaarde trouwens ook waarom hij het in zijn broek had gedaan, legde de meester uit. Bas had ontzettend pech gehad; het gebeurde bijna nooit dat iemand door een adder werd gebeten. Hoe het ook zij, we zagen Bas dat jaar niet meer terug; hij werd overgebracht naar een revalidatiekliniek waar hij leerde weer controle te krijgen over zijn spieren.
Tijdens de pauzes zaten Hanneke en ik nog steeds samen op het bankje. We spraken over verschillende onderwerpen, maar nooit over het hele voorval met adder in de rugzak. Misschien was ik te bang om er naar te vragen. Ik had bedacht dat Hanneke een soort schuldgevoel had over de hele situatie en daarom liet ik de zaak rusten. Maar later ben ik toch gaan nadenken – na vele nachten te hebben gepiekerd over wat er was gebeurt kwam er een bijzonder akelige gedachte bovendrijven: dat het feit dat de slang uitgerekend Henk had gebeten geen toeval was geweest, maar een geraffineerde vorm van wraak. Hoe langer ik erover nadacht, hoe meer aanwijzingen ik er van overtuigd raakte dat Hanneke dit best wel eens gepland zou kunnen hebben.
Om te beginnen was Hanneke natuurlijk razend slim. Wat ze mistte aan sociale vaardigheid kon ze makkelijk compenseren met haar gevoel voor logica en feitenkennis. Ze wist natuurlijk enorm veel over dieren en het kon best zijn dat ze wist wat een adderbeet kon veroorzaken. Had er de eerste keer dat ik bij haar kwam spelen niet een boek op haar nachtkastje gelegen over reptielen? Waarschijnlijk had ze Jolanda expres een glimp laten opvangen van het diertje, om zo Bas’ aandacht te trekken. Maar hoe was ze aan die slang gekomen?
Hoe langer ik er over nadacht, hoe mysterieuzer het werd, maar een ding wist ik zeker: voor Hanneke was het feit dat Henk niet langer op school was een zoete vorm van wraak. Opeens leek dit kleine meisje met blauwe ogen en zwarte haren een stuk gevaarlijker. Maar voordat ik de moed bij elkaar had geraapt om haar er naar te vragen kwam Hanneke zelf met vreselijk nieuws…
Aan het eind van het schooljaar ging Hanneke naast me op het bankje zitten.
‘Ik moet je wat zeggen.’ Hanneke wiebelde zenuwachtig met haar voeten.
‘Wat?’
‘We gaan verhuizen. Mijn vader heeft een baan in Den Bosch gekregen.’
‘Den Bosch?’
‘Dat ligt hier zo’n 110 kilometer vandaan.’
‘110 kilometer? Maar dat is vreselijk ver!’ riep ik uit.
Hanneke keek beduusd.
‘We kunnen elkaar wel blijven schrijven.’ zei ze, ‘en je kunt best een keer komen logeren…’
‘Ja, maar ik kan je dan niet elke dag meer zien.’
‘Nee.’ zei Hanneke. En ik zag een traan over haar wang rollen. Ik voelde dat ik ook moest huilen.’
‘Wanneer gaan jullie weg?’ snikte ik.
‘Over twee weken.’
‘Dat is vreselijk snel!’ zei ik.
En zo zaten we allebei, diepbedroefd op het bankje. De rest van het schoolplein leek niet eens te bestaan. De geluiden van de andere kinderen leken iets uit de verte – het enige dat ik sterk voelde was de pijn in mijn kleine hart. Ik zou mijn beste vriendin verliezen. Dit bijzondere meisje, met wie ik zo veel leuke dingen had beleefd.
De laatste schooldag kwam ten einde. De moeders stonden al te wachten op het schoolplein. Dit was het – voorlopig de laatste keer dat ik Hanneke zou zien. Daar stond ze – haar bleke gezichtje, haar zwarte haren… en waarschijnlijk een volle luier onder haar rokje… dacht ik onwillekeurig.
Ze kwam naar mij toe.
‘Hier,’ zei ze, en ze gaf mij een briefje, ‘daar staat ons nieuwe adres op.’
Ik wist niet wat ik moest zeggen.
‘En…’ ze haalde een blauw armbandje uit haar zak. ‘Hier. Voor jou.’
‘Dank je…’ stamelde ik. ‘Maar… ik heb niets voor jou gemaakt.’
‘Dat geeft niet. Ik ben gewoon blij dat jij mijn vriend bent.’ Zei ze zacht. Tranen biggelden over haar wangen.
Ze drukte mij tegen haar aan en gaf me een nat kusje op mijn wang. Toen liep ze snel naar haar moeder.
...
Het is nu twaalf jaar later. Ik heb het bandje nog steeds – het zit in een speciaal houten doosje dat op mijn nachtkastje staat. Nadat Hanneke was verhuisd dacht ik niet dat ik haar ooit nog tegen zou komen. Dat dacht ik… totdat ik haar laatst tegenkwam in Utrecht.
